Page 302 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu
P. 302
đội cảm tử trong ngày 10 tháng 2 đã ném lựu đạn vào sở mật
thám, Sở cảnh sát, nhà giam Hỏa Lò. Tuy không gây thiệt hại
nhiều nhưng hoạt động đó đã có tiếng vang trong mọi tầng lớp
nhân dân Hà Nội, buộc kẻ thù phải bô' trí lực lượng để để phòng.
Khỏi nghĩa Yên Bái thất bại, Đoàn Trần Nghiệp vẫn không
nản chí. Ong tham gia công việc chấn chỉnh lại tổ chức đảng, đồng
thời tiếp tục thực hiện nhũng việc còn dang dở, trong đó có việc
trừng trị tên phản bội Nguyễn Thành Dương (24 tháng 4 năm
1930). Do biết được hoạt động của ông, thực dân Pháp tung mật
thám truy lùng gắt gao, đồng thời treo giải rết cao cho ai bắt được
Đoàn Trần Nghiệp. Tháng 6 năm 1930, trên đưòng từ Hải Phòng
đi Nam Định, ông bị giặc bắt. Trong nhũng ngày bị giam giũ, ông
vẫn ung dung, không hề nao núng. Ngày 5 tháng 8 năm 1930,
trước Hội đồng đề hình họp tại Hà Nội, Đoàn Trần Nghiệp nhận
tâ't cả các việc mình làm và khẳng định mục đích đâ’u tranh là
nhằm đạt được những điểu như nước Pháp đã có, trong đó có một
chính phú dân chủ, tự do báo chí, thừa nhận quyển công dân... Hội
đồng đề hình kết án tử hình ông1. Cuối năm 1930, ông đã hiên
ngang bưỏc lên đoạn đầu đài cùng với Phạm Văn Khuê (cai Khuê)
và một số chiến sĩ khác của Việt Nam Quốc dân đảng.
3. NHỮNG ĐÓNG GÓP CHUNG VỀ TƯ TƯỞNG QUÂN s ự
Nhìn tổng thể thì cần thừa nhận đây là thòi kỳ phá sản của
phương thức hoạt động quân sự giữ nước của thòi đại phong kiến
ở nưóc ta. Rõ ràng, sự lạc hậu một hình thái kinh tế - xã hội SO
với kẻ thù xâm lược là quá lốn để triều đình nhà Nguyễn có thể
tạo ra những khả năng vượt trội thắng giặc. Song nhìn ở khía
cạnh nỗ lực chủ quan thì chính sai lầm về chiến lược, sách lược
của triều đình nhà Nguyễn là một trong những tác nhân chủ yếu
khiến cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thời kỹ này,
1. Viện Lịch sử quân s ự Việt Nam: Việt Nam thế kỷ XX - Những sự
kiện quân sự, Nxb. Quân dội nhân dân, Hà Nội, 2001, tr. 55.
304
