Page 278 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu

là trung nghĩa. Khi trách nhiệm không tròn, ông đau xót hô thẹn
không muốn kéo dài thêm cuộc sông: “Nơi trung thổ trỏ nên đất
địch, sống thẹn cùng nhân sĩ Bắc Hà. Lòng cô trung thể với Long
thành, chết mong theo Nguyễn Tri Phương dưới đâ't”.
Hoàng Diệu là một con người yêu nưác thương dân, hơn 30
năm làm quan nhưng cuộc đòi thanh bạch, ông luôn lo cho sự ổn
định cuộc sông của dân. Khi đất nước lâm nguy, ông trước sau một
lòng quyết tâm đánh quân xâm lược. Lòng cô trung với Hà thành
của ông không toàn thắng bởi triều đình Huê ươn hèn không
những không có đối sách tích cực, kịp thời mà còn ngăn cản, kiềm
chê tâ'm lòng tận trung vói nước của ông. Nhưng nhiệt tình cứu
nước của ông không vì thế mà suy giảm. Sớm dự liệu quân Pháp sẽ
đánh thành, ông chủ động phòng bị trong khả năng có thê. Một kê
hoạch phòng bị được vạch ra không được thực thi, nhiều lần xin
viện binh không được đáp ứng, thái độ do dự của triều đình Huê đã
làm cho thành Hà Nội lẽ ra phải là một căn cứ kháng Pháp mạnh
mẽ nhưng lại lâm vào tình thê “cô thành”. Cho nên, Hoàng Diệu
dù có cô gắng bao nhiêu cũng không xoay chuyển nổi tình thê để
rồi cuối cùng óng đã phải chọn cái chết để bảo toàn khí tiết.
Hoàng Diệu m ất đi nhưng tinh thần, khí phách của ông trở
thành động lực thôi thúc quân dân Hà Nội không chùn bước trước
kè thù. Cuộc chiến đâu vẫn tiếp tục, tướng giặc Rivie đã phải đền
mạng tại cầu Giấy vào tháng 5 năm 1883. Hoàng Diệu đã ngã
xuống trong cuộc chiến đấu giữ thành Hà Nội. Tinh thần xả thân vì
nghĩa lớn của ông sông mãi trong lòng các thê hệ người Hà thành và
nhân dân cả nước.
Nguyễn Cao
Nguyễn Cao là Tán lý quân vụ Bắc Kỳ, chỉ huy quân sĩ chông
thực dân Pháp xâm lược. Ồng hiệu là Trác Phong, người làng Cách
Bi, huyện Quế Dương (nay là Quế Võ), tỉnh Bắc Ninh. Ông mồ côi cha
mẹ từ nhỏ, được họ hàng nội ngoại tận tình nuôi dưỡng và được học
những người thầy danh tiếng như Đốc học Ngô Phùng, Hoàng giáp

280