Page 60 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

chiếc đã gẫy rồi. Thuyền nào vê' đích đầu tiên, được thưởng
và được hoan hô vang trời.

Đức vua còn đến quán dịch có hai tầng này với các triều
thần mỗi khi nước lụt xem nước lên biến những cánh đồng
rộng thành bể cả tai hại đến thế nào, ngài cho là một sự vui
thích dị kỳ khi đứng trên lầu các này xem bao nhiêu dân đã
sống bì bõm trong đồng nước, dùng bao nhiêu thuyền để cái

để câu cá cái để vớt đồ, cãi nhau, đánh nhau; xem các trò vui
bơi chải và tất cả các quang cảnh vừa vui vừa thảm do nạn
nước gây ra.

Thủy quân

Đức vua có hai nghìn chiến thuyền không kể vô số những
thuyền con nữa. Tuy vậy thủy quân của ngài cũng không
được bằng các hạm đội tàu bên Âu châu về súng ống, quân
lực và không bao giờ ngài bảo giữ một số tàu thuyền nhiều
như thế đâu. Ngài chỉ cẩm chừng vài trăm chiếc galères và

ửustes đậu ở bến, lúc nào cũng sẵn sàng để chiến đấu, một
phần lớn của ngài, một phần của các quan đại thần và thái
giám vì có chức vụ trong nước và tùy theo phẩm chất của
mình mà phải giữ mỗi người mấy chiếc. Và cái nào cũng phải
sửa soạn ra khỏi để phụng sự đức vua. Như thế ngài có thể
lập được nhiều thủy đội mà không tốn kém lắm... Trong một
cuộc đi thăm tỉnh Bắc...^*^ rồi đức vua lên hành hương trên
một ngôi đển (hay chùa) của một viên thái giám thân tín của
ngài mới lập lên, tôi thấy suốt dọc sông chạy bên đường, trên

một quãng dài trông như một rừng (cột buồm) mà số thuyền
đi hộ giá ngài nhiều đến nỗi đếm không xuể, tôi đâm chán
và mải ngắm một quang cảnh thích ý và vui mắt, tôi giao

(1) Thiếu chữ do trong bản góc bị mờ.

61