Page 56 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

Nhưng để cho khỏi ra ngoài chuyện hoàng cung, ta sẽ
không khó nhọc mà biết rằng cung ấy làm trên một rừng cột

to và chắc, cao một từng thôi có thang leo lên; cột nhà thì đẹp
đẽ và chau chuốt hơn các nhà khác. Để dựng cung, người ta
đã gọi những tay kiến trúc rất thiện nghệ và những thợ cả
rất lành nghề vì chỉ những người này mới được phép đặt tay
vào và chăm nom các công việc của nhà vua. Còn dân gian
và phu phen không bao giờ được dùng vào những việc này.

Cung điện còn lại đến ngày nay xây trên một chỗ đất cao;
và nếu người Đàng Ngoài muốn xây một cung nữa thì họ sẽ
chọn chỗ nào có địa thế tiện lợi nhất vừa để cai trị được khắp
vùng vừa để tránh lụt cho dễ.

Các gian điện rất rộng rãi; hành lang rộng và đi hun
hút mãi, có những sân rộng tiện dụng cho bọn thị thần
và các vũ sĩ. Trong cung có nhiều viện là chỗ các cung phi
ở, các bà hoàng bị coi giữ rất nghiêm ngặt. Viện có gian

đẹp gian xấu, người đẹp và có tài sắc thì được ở những
gian đẹp nhất và lộng lẫy nhất nhưng tất cả các viện đều
thấp hơn cung vua. Các quan thị cũng ở trong khu này; các
triều thần cũng vậy, các vị này đông lắm. Số các cung nhân
không nhất định, ước chừng năm trăm người nhưng người
nào đứng sau số một trăm bị coi như cung nữ, hoàng hậu
đứng trên tất cả bọn cung nhân và rất được tôn trọng, tuy

ngài không có con. Có bao nhiêu cung phi thì có bấy nhiêu
quan thị để coi sóc hành vi của họ và không rời mắt khỏi
họ lúc nào. Vua rất trọng đãi các quan thị, ban cho bọn họ
những quyền cao, nói cho họ biết những chuyện rất can
hệ và đi giao phó cả tính mệnh cho họ. Bọn “tiểu đồng”
(pages) cũng đông lắm, có một viên giám đốc trông nom

dạy bảo; nhờ ơn chúa, mấy đứa tớ và thầy này bây giờ thành
kẻ ngoan đạo hơn là thành bọn thẩn, nhưng không được
phép ra vào cung viện các bà phi.

57