Page 53 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

đưa đẩy nhưng chắp vào tay áo đưa lên ngang ngực, chỉ có
miệng lưỡi là mấp máy thôi. Họ ngạc nhiên khi thấy người
Âu châu đi lại luôn và hỏi tôi duyên cớ ấy. Tôi trả lời họ rằng
chúng ta bắt chước mặt trời vận chuyển luôn luôn và nước
biển luôn luôn chuyển động để được trong vì nếu đứng yên
thì nước biển thối hỏng mất.

Các quan nhỏ đối với các quan to cũng phải cung kính
như dân, duy chỉ phải quỳ lễ thôi và lễ xong lễ thứ ba thì họ
chắp tay lên trên đầu; đứng trước mặt các quan trên, họ cũng
không được phe phẩy quạt.

Để tỏ lòng tôn kính khi gặp vua hay các quan cao cấp,
họ để tóc xõa trên hoặc lúc ấy tóc còn đang buộc bằng dầy
thường hay đang bện thì họ rũ vội ra, nếu không làm như

thế thì vị quan kia sai cắt liền; điều ấy là một sự nhục lớn vì
người Đàng Ngoài cho mớ tóc là tiêu biểu quý nhất của sự
tự do của họ. Gặp kẻ ngang hàng, họ chào: Tôi vui mừng với
ông; gặp người trên, họ đưa tay trái cho người kia hình như
muốn tỏ ra rằng họ cũng săn sóc đến công việc của người
này, còn tay phải họ để không để giúp dập và chống đỡ người
trên đối lại với kẻ thù. Còn trong xóm nếu có ông quan to
nào trùng tên với một người thì người này muốn tỏ lòng tôn
trọng, theo luật nước đồi tên đi; nếu ông quan tên là Ba, thì
họ kiêng không nói Ba nhưng nói Tam.

Nói tóm lại, đó là những lễ nghi, những dấu hiệu tôn

kính của người Đàng Ngoài dùng lẫn với nhau và để họ tỏ
cho những người họ tôn lên trên họ biết. Các vị cố lão được
trọng đãi hết sức nên khi một người niên thiếu gặp bực cố
lão thường nói: “Thưa cố cháu xin giúp đỡ cố”.

(Trang 78 - 87)

54