Page 50 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

xin điểu gì. Có hành lang lợp và làm theo hình bán nguyệt
chạy quanh nhà. Những khung hình tò vò này đặt lên những
cột gỗ to rất tốt đặt đối nhau rất đều. ở hành lang, ta vào một

gian rộng rồi sau cùng vào nhiều gian hay phòng, cái nọ có
vách cách cái kia. Những thực phẩm chứa trong những cái
thúng cát, trát trong và ngoài bằng một thứ thuổc làm cho
thức ăn lâu hỏng (?). Vì nước sông một năm dâng cao một hai
lẩn, nhà cửa thường bị lụt; để dự phòng, dân gian làm những
lẩu cao bằng cột, có nhiều thanh gỗ đặt chéo nối liền cột nọ
với cột kia, trên nóc cột đặt nhiều tấm ván, lúc lụt họ rút lên ở
trên ấy, như lên trên một sân khấu hay trên một cái sàn chắc

để nhìn được khắp đổng ruộng chung quanh. Hoặc họ đã có
sẵn những thuyền con để dùng trong những dịp này.
Cửa vào nhà thường dân thấp và bé để bọn trộm cướp
khó mang đi những đổ vật chúng lấy được. Cửa ngõ nhà

quan thì rộng hơn vì các ngài không sợ gì trộm cướp (chính
chúng lại sợ các ngài) và có lính canh giữ luôn luôn. Tuy vậy
những nhà quan cũng không có những tấm thảm hay những
thứ hàng quý giá; chỉ có những thứ chiếu nhỏ bằng cói rất
đẹp; nhuộm màu khác nhau, trên có nhiều hình đẹp; của cải
để cả vào thóc gạo, người nào có nhiều thưng gạo nhất được
coi là giàu có nhất, thành thử khi ta nói ai có nhiều lúa thóc
chính ta muốn bảo rằng người ấy rất giàu có sung túc.

Trong xứ không có đường to, không có phố lát đá và chia
ra từng đoạn như bên ta, nhưng nhà cửa cách nhau và rải
rác khắp đồng ruộng như tôi đã nói ở trên; một số đông nhà

họp lại thành một làng trong có một nhà công cộng (đình),
tựa như nhà thì sảnh bên ta; có những thuộc viên về tư pháp
giống như Viện Bailly và một pháp viện để phần xử những
sự xích mích giữa dân làng.

Kiến trúc các đình chùa được suy nghiệm cẩn thận hơn
và không đơn sơ như nhà ở. Theo những thần tự mà tôi được

51