Page 23 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII
P. 23
Tính tình người Trung kỳ
Người Trung kỳ không khác người Trung Hoa vê' màu
da mặt, và người nào cũng sắc xanh nhạt, đây là nói những
người ở gần bể, bởi vì những người ở tận trong đất liền cho
tới đất xứ Bắc kỳ cũng trắng như người Âu châu.
Ngoài nét mặt, họ còn giống người Trung Hoa vì mũi tẹt,
mắt nhỏ; vê' vóc người thì họ tầm thước: tôi muốn nói là họ
không nhỏ bé như người Nhật Bản mà cũng không cao như
người Trung Hoa. Nhưng vê' sức lực và dáng người thì họ
vượt trên người Trung Hoa và người Nhật Bản; vê’ can đảm
và tài năng, họ đứng trước người Trung Hoa, nhưng người
Nhật Bản hơn họ về một chỗ là khinh sự sống trong những
lúc gian nguy và chiến trận, vì không kể gì đến thân mình,
người Nhật không sợ chết bẫt cứ bằng cách nào.
Người Trung kỳ hiền lành và có lễ độ trong lúc nói chuyện
hơn các dân tộc khác ở Đông phương và họ coi sự giận dữ là
một điều ô nhục tuy họ rất tự cao. Các dân tộc Đông phương
coi người Âu châu như những quân phàm tục và tự nhiên
kinh sợ ta đến nỗi khi thuyên ta ghé vào đất họ, họ trốn tránh
cả. ở Trung kỳ thì trái hẳn lại: Dân Trung kỳ tranh nhau đến
gần ta, hỏi ta hàng nghìn câu, mời ta ăn với họ; nói tóm lại,
đối với ta, họ dùng đủ mọi điểu lịch sự, nhã nhặn, thân mật.
Tôi và các bạn đổng hành đã thấy như thế khi chúng tôi mới
vào xứ này lần đầu và người ta có thể nói là chúng tôi đến
giữa các bạn rất thân, biết nhau đã từ lâu...
"Vi bản tính họ rộng rãi và phong tục dễ dàng nên họ ở
với nhau rẫt có hòa khí, cư xử với nhau ngay thực và chân
thành như anh em ruột cùng sống, cùng ở trong một nhà
tuy họ chưa gặp nhau và biết nhau bao giờ. "Và họ coi là một
người đê hèn, nếu kẻ nào giữ lấy ăn một mình một thức gì dù
24
