Page 18 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

để xem quân lính mỗi tháng hai kỳ tập bắn hay đánh vật, vì
các tướng có mặt tại triều đi tùy giá, nên quân lính bao giờ
cũng dự rất đông, bảnh bao trong những bộ áo hiệu như họ
thường mặc để đi dàn trước long giá khiến cho nghi trượng
có vẻ lộng lẫy.

Mỗi khi vua ngự về vùng thôn quê như kể trên đây, không
những chỉ có toán bộ binh uy phong này đi trước hộ giá mà
thôi, lại còn có cả một đội kỵ mã đã chọn lọc và hơn một trăm
cỗ tượng mình phủ gấm vóc trên có các vương phi, công chúa

và bọn nữ tỳ ngồi thảnh thơi trong những chiếc bành thấp
đóng chắc vào lưng voi, voi khỏe có thể mang tới sáu người
trong bành, ấy là chưa kể tên quản tượng cưỡi trên cổ.
Vì thế khi vua ra chứng kiến những cuộc tập binh hay
đánh vật, quân lính được khuyến lệ vô cùng vì ngoài đức vua

họ còn có số khán giả mỹ lệ, cao quý kia để tán thưởng sự
khéo léo và giỏi giang của họ.

Vê' việc đánh vật có điều này tôi không thể bỏ qua được:
bên nào đã bị bên địch nhanh tay hay lấy sức đánh ngã xuống
đất cũng chưa kể là thua, tuy bụng hay sườn đã chạm xuống
đất, có bị vật ngã ngửa vai sát đất thì mới thua hẳn.
(Chương IX, trang 31 -33)

Lễ tuyên thệ của binh lính

Tôi không thấy có gì đáng khen và lạ bằng sự quân lính xứ
Bắc đông như thế, đặt dưới quyển lắm tướng như thế, hay hội
họp canh gác, xếp hàng ngũ hoặc ở điện nhà vua hoặc ở vùng
thôn quê luôn như thế, mà cả giữa những bữa khao, nhà vua
và các tướng ban cho họ vui cũng không bao giờ ai thấy họ

cãi nhau, nói khích nhau, chửi bới khinh miệt nhau mà cũng
không bao giờ ai nghe thấy nói đến sự họ đâm chém nhau.

19