Page 130 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

thực phẩm bầy biện rất huy hoàng. Tân chúa, các vương
thân, công chúa đến trước linh sàng tỏ lòng thương tiếc, quỳ
lễ năm lễ, khóc to, hỏi sao chúa bỏ chúa đi và chúa ước vọng
những gì. Đoạn, các quan ngày thường được tiên chúa trọng
đãi vào lễ, tần chúa đã đứng sẵn đáp lễ nhưng không ai dám

nhận. Chỉ có những vị kể trên là được phép vào chiêm bái
thi thể chúa thôi; bà con họ xa với chúa và người ngoài thì
không được.

Lễ xong, thì người ta cậy hàm mà đặt vào miệng chúa
những miếng vàng, bạc hoặc hạt trai nhỏ. Thi hài chúa đem
đặt vào trong một chiếc quan tài to rộng, làm bằng gỗ tốt và
gắn một lần sơn dày. Dưới đáy quan tài, họ rắc rất nhiều phấn
gạo để phòng uế khí và rải nhiều nệm, mền mảnh, quý giá.
Quan tài được khiêng đặt vào một gian phòng khác có đèn
nến luôn luôn thắp sáng; các vương tử, công chúa, các vương
phi và bà con gần của chúa một ngày ba lẩn dâng lễ và cúng,
sáng vào lúc năm sáu giờ, trưa và chiều vào khoảng năm giờ.

Thi thể chúa còn quàn đấy thì lễ ấy vẫn giữ.
Trái với ông Tavernier, làm gì có việc ướp thây chúa để

giữ cho xác chúa khỏi thối trong vòng sáu mươi nhăm ngày;
làm gì mà dân chúng được vào chiêm yết long nhan chúa;
các nhà sư và bọn cùng dân đâu có được chia phần những
lễ vật cúng chúa, các quan tỉnh đâu có nhận được lệnh riêng
về việc để tang vì tục lệ xưa nay đã định rõ; cả xứ phải để
tang vua và chúa hai mươi bốn ngày; thế tử trong ba năm ba
tháng; các vương tử, các công chúa, vương phi ba năm; thân
thích một năm; người họ xa kẻ thì năm tháng kẻ ba tháng;
nhưng tất cả các quan đại thần phải chịu tang ba năm như
các vương tử.

Tôi cũng không hình dung được phía nào trong phủ chúa

mà lại có những tòa tháp ông Tavernier đã nói và cũng không
được nghe tiếng những quả chuông theo lời ông Tavernier,

131