Page 127 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

hình và muốn trả thù dương gian bằng cách phá hại đổ vật
hay bạo động hiểm ác.

Muốn tránh những tai ương ẫy, người ta mới nghĩ ra cách
tế kỳ để ngăn ngừa lũ quỷ dữ và xua đuổi giống tà ma. Chúa
sai mở lịch chọn ngày, thường thường cứ tế đúng vào hôm 25
tháng Hai tây lịch. Đàn tràng đã sửa soạn xong thì chúa cùng
các hoàng thân và các quan đi ra võ trường (? arsenal). Chúa
cưỡi ngựa ngồi voi hay ngự trên một chiếc kiệu có bánh do
mấy tên trai lực lưỡng đẩy; ngự kiệu, có tàn che. Đi hộ giá có
đến một vạn sáu hay một vạn tám bộ binh, không kể vô số
ngựa voi đóng yên, đóng bành cẩn thận. Các phố có loan giá
đi qua thì đã có cờ, có trướng (che cho kín?) và có quân lính

cẩm khí giới ngăn dân hàng phố mở cửa to hay cửa sổ dòm
nom hay rắp mưu làm bậy. Chỉ có các ngoại kiều, ai đã xin
phép là được đứng xem thôi.

Ra đến võ trường, đáng lẽ các quan ai cũng phải vể chỗ
người nấy, nhưng đã có quân của mình đứng thay rồi, tại bãi
cát gần võ trường (Bãi này mỗi năm một lớn do sông Cái
đem cát từ Trung Hoa xuống).

Trên bãi cát đã dựng nhiều gian nhà tre và nhiều chiếc lều
để che mưa nắng. Chúa truyền lệnh là cờ nào ngũ nấy phải
đặt binh, lính, súng, ngựa, voi cho thành hàng lối; cờ xí phải
treo lên cho rõ. Chiến thuyền phải cắm theo dọc sông. Thủy
binh bộ binh đặt thế nào cho có vẻ một đạo binh lớn. Nếu
thêm được quân có can đảm và các tướng súy là những người

trai tráng trọn vẹn chớ không phải là hoạn quan thì binh
lực xứ này đáng sợ bao nhiêu. Vì bộ binh có mặt lúc bấy giờ
không dưới năm vạn có thao luyện hẳn hoi, biết múa gươm
bắn súng. Kỵ binh có năm nghìn người có yên cương đẩy đủ,
có cung, tên, kiếm, súng. Voi có hai trăm năm mươi con quen
chinh chiến, không sợ hỏa công và tiếng đại bác, trên lưng voi
có đóng bành tựa như chiếc hộp hay chiếc ghế có lưng tựa,

128