Page 523 - Việt Sử Kỷ Yếu

Quôc, đóng gần thành Phúc Châu, tỉnh lị Phúc Kiến. Ngày 23-8-
1884 (âl 3-7) khởi sự đánh Phúc Châu, bắn lên các pháo đài, phá
các xưởng binh khí, lại đánh cả chiến thuyền đóng trong sông
Mân, rồi đem binh thuyền ra vây đánh đảo Đài Loan. Hải quân
Pháp vây Đài Loan và các cửa biển mãi đến tháng 7-1885, Trung
Quốc ký hoà ước mới thôi.
TRẬN ĐỔN CHŨ VÀ ĐỎN KÉP - Trong khi quân Pháp đánh phá
mặt biển thì quân Thanh từ Quảng Đông và Quảng Tây lại kéo
sang nhiều. Millot cáo bệnh xin trao quyền cho Brière de ITsle.
Thiếu tướng Brière de ITsle tiếp đưỢc 6.000 quân từ Pháp
sang, sô" quân cá thảy 2 vạn người (năm trước bọn thực dân ở Sài
Gòn tưởng chỉ 400 lính là lấy được xong Bắc Kỳ), chia làm 4 đạo đi
đánh quân Thanh và quân ta: Thiếu tá Servière dẫn một đạo lên
mạn Đông Triều; trung tá Donnier đem một đạo theo sông Lục
Nam đến đánh đồn Chũ và đồn Đầm; trung tá Defoy dẫn một đạo
lên mạn sông Thương; thiếu tá Mibielle và thiếu tướng De Négrier
đóng đại đồn ở Phú Lãng Thượng. Ngày 8-10-1884 (20-8 âl), quân
Pháp đánh đồn Chũ, đồn Bảo Lạc và đồn Kép. Quân Thanh chông
lại được một ngày. Quân hai bên đánh nhau ở đồn Kép rất hăng
hái. Quân Thanh chết đến 2.000 người. Bên Pháp thì De Négrier
bị thương ở chân, 27 người tử trận, 109 người bị thương. Quân
Thanh chết hại nhiều, phải bỏ các đồn Kép, Bảo Lạc vả Chũ, chạy
lui trở về.
Brière de ITsle sai Duchesne đem 700 quân lên đánh quân
Cờ Đen ư mạn Tuyên Quang và sai trung tá Serger đem quân lên
giữ Thái Nguyên.
TRẬN YÊN BẠC - ở địa hạt Lạng Sơn và Quảng Yên còn có
quân Thanh đóng. Hạ tuần tháng 12-1884 (âl trung tuần tháng
11), lại về đóng ở gần An Châu. De Négrier đem bộ binh và pháo
binh theo sông Lục Nam lên đánh núi Bóp. Quân Thanh chết hơn
600 người. Quân Pháp 19 người tử trận, 65 bị thương.
LẤY THÀNH LẠNG SƠN - Đầu năm 1885, Brière de ITsle được
thăng trung tướng. Lại tiếp được hơn 1.000 quân ở bên Pháp sang,
mộ 7.000 phu vận tải, đem 7.500 người chia làm hai đạo lên đánh
Lạng Sơn. De Négrier chỉ huy đạo thứ nhất, đại tá Giovannielle,
đạo thứ hai. Đường từ Kép lên Lạng Sơn là đường ngang hẻm
trong núi, chỗ nào cũng có quân Thanh đóng. Quân Pháp đánh
ngang từ đồn Chù lại. De Négrier đem quân qua đèo Vân, lấy đồn
Đồng Sơn (đồn Sung), rồi sang lấy đồn Tuần Muội (Chi Lăng ngày
523