Page 522 - Việt Sử Kỷ Yếu

Détring, nghị hoà với Lý Hồng Chương tổng đôh Trực Lệ. Ngày 12-
5-1884 (âl 18-4 Giáp Thân) ký hoà ước; Nhà Thanh thuận lui quân
đóng ở Bắc Kỳ, để cho người Pháp được tự do sắp đặt mọi việc với
nước Nam.
HOÀ ƯỚC GIÁP THÂN PATENÔTRE 1884 - Chính phủ Paris thấy
hoà ước Harmand thắt buộc triều đình Huế quá đáng mà việc
đánh dẹp vẫn còn chưa yên, dân bản xứ cố tình phản đối không
chịu phục, muốn cởi mở đôi chút, sai Patenôtre, công sứ (consul)
Pháp ở Bắc Kinh, từ Pháp sang Sài Gòn, ra Huế, cùng với
Rheinart sửa lại hoà ước ký năm trước. Thương nghị mấy ngày với
triều đình, hoà ước mới ký ngày 6-6-1884 (âl 13-5 Giáp Thân) giữa
Patenôtre với Nguyễn Văn Tường, Phạm Thận Duật, Tôn Thất
Phan. Hoà ước gồm 19 khoản, đại đế cũng như hoà ước Harmand,
chỉ đổi Bình Thuận và các tỉnh ngoải Đèo Ngang (Hà Tĩnh, Nghệ
An, Thanh Hoá) vẫn thuộc Trung Kỳ.
Patenôtre và Rheinart hội các quan ta đem cái ấn của vua
nhà Thanh phong cho vua Việt Nam, thụt bễ huỷ đi. Từ đó, Việt
Nam thuộc nước Pháp bảo hộ, không còn thuần phục Trung Quốc
nữa. Rheinart ở lại làm khâm sứ ở Huế. Bấy giờ là năm Kiến Phúc
thứ nhất.

CHIẾN TRANH VỚI QUÂN TRUNG QUỐC

TRẬN BẮC l ệ - Theo hoà ước Pourrier, quân Thanh phải rút
khỏi Bắc Kỳ. Millot sai trung tá Dugenne đem 1.000 quân lên thu
phục các thành Lạng Sơn, Thất Khê, Cao Bằng. Ngày 23-6-1884
(âl 1-5 nhuận), quân Pháp lên đến Bắc Lệ, qua sông Thương, bị
quân Thanh bắn 3 người bị thương. Quân Thanh cho đưa thư sang
nói đã biết có hoà ước nhưng chưa được lệnh rút quân, xin hoãn 6
ngày để đợi. Degenne không chịu, truyền lệnh tiến quân. Quân
Thanh phục hai bên đường bắn ra. Đôi bên đánh nhau đến tôl.
Quân Pháp phải lui về phía bên này sông Thương, đợi cứu viện ở
Hà Nội lên. Trận này, quân Pháp bị 28 người chết trận, 46 người
bị thương, còn phu. phen chết bao nhiêu không kể xiết.
Millot hay tin thất trận, sai De Négrier đem 2 đại đội quân
bộ, 2 đội pháo binh và một toán công binh đi đường Phú Lãng
Thượng (nav đọc trệch là Phủ Lạng Thương), qua làng Kép, lên
tiếp ứng, một mặt chờ lệnh và thêm quân bên Pháp sang.
QUÂN PHÁP ĐÁNH PHÚC CHÂU VÀ TÂY ĐÀI LOAN - Trung tướng
Courbet, theo lệnh chính phủ Pháp, đem tàu chiến sang Trung
522