Page 517 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 517

cũng  bị  thất  bại.  Quân  đội  kém  luyện  tập  với  vũ  khí  thô  sơ  địch
        sao nổi quân  Pháp quen chiến trận, lại có súng ông lợi hại.
              Bấy  giờ  cuộc  hoà  đổi  ra  cuộc  chiến.  Suý  phủ  Sài  Gòn  đuổi
        lãnh  sự Nguyễn Thành Ý về Huê.  Trong lúc việc nước đang bốì rôi
        như thế thì vua Tự Đức chết.

                    TÌNH TRANG Rổl REN TRONG TRlỂU ĐÌNH
              Sự  PHÊ  LẬP  -  VUA  HIỆP  HOÀ  -  Tự  Đức  không  có  con,  nuôi  ba
        cháu Dục Đức,  Chánh Mông và Dưỡng Thiện gọi theo tên nhà học.
        Khi sắp khuất, lập di chiếu;  Đức tính Dục Đức chưa đáng làm vua,
        ý  muôn  lập  Dưỡng  Thiện  nhưng vì  còn  bé,  mà  việc  nước  cần  vua
        lớn  tuổi  phải  lập  con  trưởng,  cử  Trần  Tiễn  Thành,  Nguyễn  Văn
        Tường và Tôn Thất Thuyết phụ chính.
              Được ba ngày,  Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết đổi tờ
        di  chiếu,  bỏ  Thuỵ  quốc  công  Dục  Đức  mà  lập  em  Tự  Đức  Lạng
        quốc  cồng  Hồng  Dật  lên  làm  vua.  Triều  thần  ngơ  ngác.  Ngự  sử
        đình  nguyên  Phan  Đình  Phùng can  sự  phế lập,  bị bắt  giam  rồi bị
        cách  chức  đuổi  về.  Hồng  Dật  lên  ngôi  đặt  niên  hiệu  là  Hiệp  Hoà.
        Dục Đức bị đem giam ở giảng đường cũ.
              Hiệp  Hoà  làm  vua  nhưng  mọi  việc  trong triều  chính  đều  do
        quyền  thần  Nguyễn  Văn  Tường  và  Tôn  Thất  Thuyết.  Trong  thời
        gian  ông  ở  ngôi,  có  việc  quân  Pháp  lấy  cửa  Thuận  An  và  việc  ký
        hoà ước Quý Mùi Harmand  1883 (nói ở sau).
              Hiệp  Hoà  muôn  nhận  chính  sách  người  Pháp  bảo  hộ  cho  yên
        ngôi vua nhưng các quan có nhiều người không chịu. Lại thấy Nguyễn
        Văn Tường và Tôn Thất Thuyết chuyên chế thái quá,  muôn dùng kế
        trừ bỏ đi,  đổi  Nguyễn Văn Tường sang làm  thượng thư bộ binh,  Tôn
        Thất  Thuyết  làm  thượng  thư bộ  lại,  để bớt binh  quyền  của  Thuyết.
        Hai người thấy vua  nghi,  sỢ để lâu thành vạ,  viện cớ Hiệp Hoà vô cớ
        lấy  mấy vạn  quan  tiền  trong kho  chi vào việc  ám  muội,  vào  tâu  với
        thái hậu Từ Dụ truất phế để lập Dưỡng Thiện, con nuôi thứ ba của Tự
        Đức, rồi bắt Hiêp Hoà đem ra phủ Dục Đức, cho uốhg thuốc độc chết.
              Hiệp Hoà làm vua 4 tháng trong năm  1883.
              Tường  và  Thuyết  đã  giết  Hiệp  Hoà  rồi,  lại  thấy  phụ  chính
        Trần Tiễn Thành không theo ý mình,  sai người giết nôt.
              VUA  KIẾN  PHÚC  -  Ngày  6-11-1883  (âl  7-10  năm  Quý  Mùi),
        Dưỡng  Thiện,  huý ưng  Đăng,  lên  làm  vua,  lấy  niên  hiệu  là  Kiến
        Phúc,  bấy  giò  mới  15  tuổi,  công việc  gì cũng do  quyền thần Tường
        và Thuyết quyết định.

                                                                              517
   512   513   514   515   516   517   518   519   520   521   522