Page 508 - Việt Sử Kỷ Yếu

thê, sẽ trả lại Hà Nội và các tỉnh Bắc Kỳ. Triều đình Tự Đức chỉ
mong lấy lại đất Bắc Kỳ đã mất nên ưng chịu, cử Trần Đình Túc,
Nguyễn Trọng Hợp, Trương Gia Hội cùng giám mục Bohier và
linh mục Dangelzer ra Hà Nội thương thuyết với Francis Garnier.
PRANCIS GARNIER ĐỀN TỘI - Ngày 21-12-1873, trong khi
Francis Garnier đang bàn cãi với Trần Đình Túc và Nguyễn Trọng
Hợp thì quân thứ Sơn Tây hỢp lực với quân Cờ Đen tấn công ngoại
vi Hà Nội. Garnier bỏ dở cuộc thương thuyết, đem quân ra chông
giữ cửa tây, bắn chặn đại bác trên đường phủ Hoài Đức, rồi chỉ
huy một đội quân Pháp tiến về làng Tú Lệ, bị phục binh đổ ra
chém chết bằng đại đao. Nơi đây gần cầu Giấy.
Đồng thòi, đồn Gia Lâm của giặc bị tiền quân của Trương
Quang Đản quét sạch. Trước đó, các toán quân nổi dậy thường đột
kích đốt phá các vị trí giặc vào ban đêm, ngay cả trong thành, đặc
biệt đã công phá phủ Hoài án ngữ phía tây nam Hà Nội ngày 6-
12-1873. Quân đội Pháp phải ngày đêm phòng thủ, tình trạng
chẳng tô"t đẹp gì.
Sau trận cầu Giấy, quân sĩ Pháp xôn xao. Quân Hoàng Kế
Viêm đã sửa soạn đóng hàng trăm thang dài để leo thành, tích cực
đánh chiếm lại thành Hà Nội. Phong trào kháng chiến chông
Pháp tiếp tục dâng cao. Nhưng Tự Đức, được lời Dupré hứa trả lại
đất Bắc Kỳ, ra lệnh cho tiết chế lui binh, ngừng chiến.
Do chính quyền Paris không thuận chiếm đất Bắc Kỳ, thống
đốc Dupré cử Philastre đại uý hải quân kiêm thống soái việc hình
luật ở Nam Kỳ, đi với phó sứ nước ta Nguyễn Văn Tường ra điều
đình mọi việc. Ngày 8-12-1873, Philastre được sự đồng ý của Tự
Đức, cùng đáp tàu với Nguyễn Văn Tường ra bắc với tư cách là
những đại diện toàn quyền của triều đình Huế và của Suý phủ Sài
Gòn. Ngày 24-12, vừa tới cửa Cấm thì Philastre hay tin Prancis
Garnier đã chết trận, tức giận, muốh trở về đợi lệnh Suý phủ.
Nguyễn Văn Tường phân giải; Việc đánh lấy Hà Nội, Suý phủ bảo
không phải là bản ý. Đại uý Prancis Garnier chết, hoặc là bị quân
giặc giết, hoặc vì dân nổi nổi loạn. Trả lại thành để định hoà ước
cho xong, ấy là lệnh của Suý phủ, mà thu thành rồi mới nghị hoà,
ấy là mệnh của bản quốíc. Prancis Garnier cũng như Nguyễn Tri
Phương bị bỏ mình đều xuất ư ý ngoại của đôi bên. Nay không tiến
hành việc thương thuyết, e rằng sao được. Philastre ưng thuận,
ngày 26-12 lên Hải Dương, truyền lệnh trả lại thành này cho quan
ta, rồi lên Hà Nội làm tò giao ước trả lại cả 4 thành, gọi tàu bè quân

508