Page 491 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 491
với mọi quô’c gia và che chở các nước yếu kém. Nhưng những kẻ nào
cản trở bưốc tiến (của nó) thì phải sỢ hãi sự nghiềín n'gặt đó”.
Thật đúng là giọng kẻ cả của quân cướp!
Nguyên văn tiếng Pháp: "La Prance est bienveiliante pour
toutes ỉes nations et protectríce des faibles, mais ceux qui
ưentravent dans sa marche ont à craindre sa sévérité".
Phái đoàn đã thất vọng quá sức. Nhưng về sau, Napoléon III
cũng hứa hẹn vài lời có độ lượng dễ dãi.
Tôn Thọ Tường và Trương Vĩnh Ký là người của chính quyền
Pháp ở Sài Gòn bấy giờ cử gia nhập vào phái đoàn.
Tháng 5-1864, Aubaret, sau khi công cán ở Xiêm La, tới Sài
Gòn, rồi tới Huế ngày 11-6-1864 điều đình về việc cho chuộc đất. Tự
Đức sai Phan Thanh Giản, Trần Tiễn Thành và Phan Huy Vĩnh
thương nghị với sứ thần Pháp. Sau một tháng, Aubaret và Phan
Thanh Giản tiến hành điều đình trên cơ bản đề án mà Aubaret đã
trình lên Pháp hoàng. Hai bên ký bản tạm ước ngày 15-7-1864 gồm
21 điều khoản với nội dung chủ yếu: Nước Pháp trao trả ba tỉnh
Gia Định, Định Tường, Biên Hoà và đảo Côn Lôn cho triều đình Tự
Đức; người Pháp sẽ làm chủ Sài Gòn, Thủ Dầu Một, Mỹ Tho và đất
phụ cận các nơi này và một sô" vị trí trên ba tỉnh nọ. Triều đình
thừa nhận sự bảo hộ của Pháp trên cả Lục Tỉnh.
Theo tạm ước này, Pháp được làm chủ một sô" địa điểm quan
trọng cả về kinh tê", chính trị và quân sự, vẫn không chế cả Lục
Tỉnh. Các quyền lợi về thương mại, truyền giáo vẫn giữ nguyên.
Ay thế mà lại được trả sô" tiền chuộc khá lớn.
Về phần triều đình, chỉ có danh nghĩa đã chuộc được đất
đai nhưng phải cam chịu nhiều điều khoản nặng nề hơn, tai
hại hơn trước.
Nhưng giới tư bản quân phiệt Pháp, đứng đầu là bộ trưởng
hải quân thuộc địa Chasseloup Laubat, đô đốc Rigault de
Genouilly, đô đô"c Bonard, đang trù tính chiếm nốt 3 tỉnh miền tây
không chịu, cực lực vận động chông lại nên Napoléon III quyết
định huỷ bỏ tạm ước Aubaret - Phan Thanh Giản.
Việc chuộc đất không thành. Tự Đức cử Phan Thanh Giản vào
làm khâm sai đại thần ở ba tỉnh Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên.
THựC DÂN PHÁP XÂM Lược VƯƠNG QUỐC CAMPUCHIA - Trong
khi bọn tư bản thực dân Pháp dòm ngó nước ta thì đồng thòi
chúng cũng mưu toan chiếm đoạt nước Campuchia.
491
