Page 486 - Việt Sử Kỷ Yếu

Bấy giò, nước Tây Ban Nha nhường quyền lấy đất làm thuộc
địa cho nước Pháp, chỉ nhận tiền chiến phí và quyền được cho giáo
sĩ đi giảng đạo mà thôi.
Tháng 3 - 1862, Bonard và Palanca ra Huế triều yết Tự Đức
để công nhận sự giảng hoà giữa ba nước. Sau đó, Bonard về Pháp
nghỉ. Thiếu tướng hải quân De la Grandière sang thay.
Ký hoà ước Nhâm Tuất, triều đình đã đầu hàng quân xâm
lược, lại lầm tưởng rằng chúng sẽ dừng lại, sau không đánh chiếm
thêm đất nữa, còn bè lũ thực dân Pháp thì lấy đây làm bậc thang
thứ nhất, rồi dần dà tiến đánh chiếm nữa, cướp lấy toàn cõi đất
nước ta làm thuộc theo chương trình chúng đã vạch ra từ trước
“chinh phục bằng những gói nhỏ”, sau khi tốc chiến tốc thắng
không xong.
PHONG TRÀO CHỐNG XÂM Lược ở BA TỈNH MlỀN ĐÔNG - Hoà với
quân xâm lược, Tự Đức ra lệnh giải tán các đoàn thể chông đối
giặc. Hàng chục thuyền máy chạy đi khắp nơi truyền sĩ dân Lục
Tỉnh hạ khí giới, trở về làng làm ăn. Nhưng lệnh này, nghĩa quân
không nghe theo, một mực dẻo dai theo đuổi công cuộc kháng
chiến chông quân cướp.
CĂN CỨ KHÁNG CHIẾN GÒ CÔNG - TRƯƠNG ĐỊNH - Trương Định
người Quảng Ngãi, theo cha vào lập nghiệp ở Tân An, chiêu mộ
nhiều người lập ấp khai khẩn hoang, giữ chức quản cơ chỉ huy và
luyện tập trai tráng trong ấp thành quân đồn điền. Năm 1861 đưa
quân lên vị trí Thuận Kiều, hỢp cùng biền binh của Nguyễn Tri
Phương giữ phòng tuyến Kỳ Hoà từng thắng mấy trận. Đại Đồn
thất thủ, đem quân mình về Gò Công, lập vị trí chiến lược, hỢp với
Lưu Tiến Thiện và Lê Quang Quyền, dồn lương, đúc súng, khởi
đầu có hơn ngàn ngưòi. Triều đình phong chức phó lãnh binh. Vây
đánh ráo riết giặc, chúng phải rút khỏi Gò Công. Chiếm đồn, xây
dựng thành trung tâm chông giặc quan trọng. Quy tụ các lực
lưựng ngăn giặc từ vùng Bến Nghé đến Hậu Giang, xây dựng công
sự chiến đấu trên các đường giao thông, quân sô" lên tới 10.800
người. Liên hệ với các lực lượng chông Pháp Đỗ Đình Thoại, tri
huyện An Dương Lâu, phủ Cận, thủ khoa Nguyễn Hữu Huân, cử
nhân Phan Văn Đạt, Phan Văn Trị, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu,
thiên hộ Võ Duy Dương, Hồ Huân Nghiệp. Trong năm 1861, nhiều
vỊ chỉ huy chông giặc tử trận, bị bắt giết hay đem đi đày: Phan
Văn Đạt, Lê Cao Dũng, Trần Xuân Hoà. Sô" nghĩa quân của họ lại
quy tụ về với Trương Định. Lực lượng càng lốn mạnh thêm. Địa
486