Page 487 - Việt Sử Kỷ Yếu

bàn hoạt động của nghĩa quân Trương Định bao gồm các vùng Gò
Công, Tân An, Mỹ Tho, lan rộng tới cả Chợ Lốn, Sài Gòn, Đồng
Tháp Mười, hai bên nhánh sông Vàm cỏ từ biển Đông lên tận biên
giối Campuchia. Giặc không còn hung hăng tấn công và ngày 1 - 3
- 1862 rút nhiều vị trí chiếm đóng. Lần lượt các vùng Tân An, .Chợ
Gạo, Cái Bè, Gia Thạnh và Phước Lộc do nghĩa quân làm chủ. cả
vùng đất Tiền Giang lên Chợ Lớn được giải phóng.
Triều đình hoà với Pháp. Trường Định được lệnh giải tán
toàn bộ phong trào chông giặc, thăng chức lãnh binh tĩnh An
Giang. Nhưng nghĩa quân không chịu giải tán, bàn nhau góp sức
giữ lấy một khoảng tròi để bảo toàn tụ họp, kháng mệnh lệnh
triều đình, chẳng nghe thiên tử chiếu, yêu cầu ông ỏ lại làm tổng
chỉ huy. Một đêm hè năm 1862, dân chúng cùng nghĩa quân tôn
Trương Định làm Bình Tây đại nguyên suý, Lê Quang Quyền
tham tán quân vụ, điều động tướng sĩ.
Đại bản doanh của nguyên suý đặt ở Gò Công, ớ vùng Hắc
Khẩu (Tân An) có đoàn quân của Phan Tuấn Phát, ở cần Đước có
quân Bùi Huy Diệu, ở Tân Thành có quân Nguyễn Văn Trung, án
ngự Gò Công. Trương Định chỉ đạo phong trào chông giặc rộng
lớn, từ Gò Công, Mỹ Tho, Tân An đến Chợ Lớn, Gia Định, Biên
Hoà, Bà Rịa, các nơi nương tựa, yểm hộ lẫn nhau, có lúc cùng một
lượt đánh giặc.
Phan Thanh Giản ba lần lệnh cho Trương Định theo chủ
trương của triều đình bãi binh, ông vẫn nhất quyết cầm quân
chông giặc, sẵn sàng tử chiến. Bonard cũng nhiều lần phái người
đến dụ ông hạ khí giới. Phan Thanh Giản làm môi giới, bốh lần
chuyển thư của Bonard, đều bị từ chối. Sau đích thân Tự Đức hạ
chiếu buộc ông giải giáp, đi làm lãnh binh Phú Yên, cũng vô hiệu.
Tháng 12 - 1862, Bonard huy động tàu chiến bao vây căn cứ
nghĩa quân, chuẩn bị mở cuộc hành quân tấn công lớn. Nhưng
ngày 16 - 12, Trương Định ra lệnh cho các đạo tông công kích các
vị trí chiếm đóng của giặc khắp ba tỉnh. Căn cứ Rạch Tra gần Sài
Gòn và các pháo thuyền giặc bị nghĩa quân đánh úp. Lính mã tà ở
Đông Môn bị đánh tan. Bốn năm ngàn người tụ tập quanh Chợ
Lớn và Cần Giuộc do Hàn Lâm Phu và Quản Là chỉ huy, chiếm
đóng vỊ trí Gò Đen, cắt đường giao thông đi Bến Lức, Biên Hoà.
Dân chúng đánh vào tỉnh thuyền và bao vây hầu hết đồn bốt.
Khắp ba tỉnh, nơi nào nghĩa quân cũng trấn áp. Bộ chỉ huy giặc
lúng túng, không sao ổn định nổi tình thế.

487