Page 484 - Việt Sử Kỷ Yếu

Đến cuôl tháng 3 - 1862, quân Pháp chiếm được 4 tỉnh: Gia
Định, Định Tường, Biên Hoà, Vĩnh Long, nhưng chưa tổ chức cai
trị được các tĩnh này. Phong trào chống giặc của nhân dân lên cao.
Phía bắc sông Vàm cỏ có 4 trung tâm kháng chiến: cần
Giuộc, Thủ Dầu Một, Tràng Bảng và Tây Ninh. Quản Là với “dân
ấp dân lân” c ần Giuộc bất chấp tàu to, súng lớn, đạn chì. Giặc
không ra khỏi được Chợ Lớn và từ Chợ Lớn xuông Gò Công, chúng
dùng đường thuỷ với tàu chiến hay thuyền máy có yểm hộ.
Vùng Tân An, Tháp Mười, giặc bị nghĩa quân Nguyễn Duy
Phương uy hiếp. Trung tâm kháng chiến Tháp Mười gần như bất
khả xâm phạm. Chúng chỉ chiếm được đến Gia Thạnh.
Đáng chú ý nhất là chiến thuật đánh phá pháo thuyền,
phương tiện chiến tranh xâm lược lợi hại của giặc. Sau trận đánh
chìm tàu Espérance thì tháng 3 - 1862, pháo thuyền sô" 25 lại bị
phá huỷ khi ròi bến Mỹ Tho, tàu nổ, 52 tên giặc bị chết và bị
thương. Pháo thuyền số 3 ở Tây Ninh bị nghĩa quân vây đánh, chỉ
huy giặc bị thương. Một tàu giặc ở Bến Lức bị nghĩa quân Nguyễn
Trung Trực đánh phá. Nguyễn Trung Trực là anh hùng áo vải có
mưu trí đương đầu với chiến thuyền giặc.
Trong tỉnh Biên Hoà, giặc chỉ đóng quân ở 4 nơi: Biên Hoà,
Bà Rịa, Vũng Tàu, Thủ Dầu Một. Các đồn trên đường tây nam
Chợ Lớn cũng bị nghĩa quân thường xuyên đánh úp hoặc phục
kích. Tân An, Gò Công do nghĩa quân làm chủ với nhiều vị trí
chiến đấu. Đó là trung tâm kháng chiến mạnh nhất do Trương
Định chỉ huy. Các đồn giặc trong tỉnh Định Tường và Gia Định bị
bao vây ngặt. Đường bộ không đi được, đường thuỷ cũng bị nghẽn,
trừ sông lớn. Giặc phải rút bỏ các đồn Gò Công, Chợ Gạo, Gia Thạnh,
Tân An, Cái Bè, cần Giuộc. Ngay tại Sài Gòn, Chợ Lớn, giặc cũng
thường bị nghĩa quân vô danh đánh phá. Ngày 15-4-1862, nghĩa
quân đốt cơ sở địch ở Chợ Lớn và tấn công địch ở Xóm Cuối.
Chính giặc đã thú nhận rằng nhân dân ta chiến đấu với vũ
khí thô sơ địch lại súng carabine, chứng tỏ họ can đảm và quyết
tâm phi thường.
Đê “chinh phục lại những vùng đã chinh phục”, bộ chỉ huy
giặc điện cho phó đô đốc daurès đến với một đoàn quân Algérie và
một tiểu đoàn bộ binh.
HOÀ ƯỚC NHÂM TUẤT 1862 - Năm 1862, tình hình nước ta rô'i
loạn. Trong nam thì quân Pháp chiếm 4 trong 6 tỉnh, ngoài bắc thì
có Tạ Văn Phụng đánh phá Quảng Yên và Hải Dương rất ngặt, lại
484