Page 485 - Việt Sử Kỷ Yếu

có Nguyễn Văn Thịnh tức Cai Vàng quấy nhiễu ở Bắc Ninh. Dân
chúng mâ't mùa đói khổ, triều đình rất lo sỢ, muôn hoà với giặc
ngoài để tiễu trừ giặc trong. Tự Đức cử Phan Thanh Giản và Lâm
Duy Tiếp và Gia Định nghị hoà. Bấy giò, Bonard đang lúng túng,
không sao bình định được đất đã chiếm, mà Pháp hoàng thì lại
muôn dùng hết lực lượng quân sự đánh Mexique, không tha thiết
vùng Á Đông xa xôi (thòi ấy chưa đào sông Suez, tàu bè từ châu
Ảu sang phải đi vòng qua châu Phi). Được tin bất ngờ, Bonard rất
mừng, cử trung tá Simon đem tàu Porbin ra đón sứ thần ta vào
thương thuyết. (Theo sách LSVN của Hoàng Văn Lân và Ngô Thị
Chính thì quân viễn chinh Pháp bị sa lầy trong cao trào kháng
chiến của nhân dân ta thì Tự Đức lại xin hoà chúng).
Ngày 5 - 6 - 1862, hoà ước được ký kết trên tàu Dupré của
Pháp đậu ở bến Sài Gòn, giữa một bên là nước Pháp do Adolphe
Bonard, đô đốc tổng chỉ huy liên quân Pháp - Tây Ban Nha, cùng
Don Carilot Palanca, đại tá chỉ huy trưởng đoàn quân Tây Ban
Nha ở Nam Kỳ và một bên là nhà Nguyễn do Phan Thanh Giản và
Lâm Duy Tiếp, toàn quyền khâm sai của vua Tự Đức. Hoà ước này
thường gọi là hoà ước Nhâm Tuất, gồm 12 khoản, đại lược là:

- Nước Nam phải đ ể cho các giáo sĩ Pháp và Tây Ban
N ha tự do vào giảng đạo và đ ể cho dân gian được tự do
theo đạo.
- Nước Nam phải nhường đứt cho Pháp các tỉnh Gia
Định, Biên Hoà và Định Tường, cùng quần đảo Côn Lôn và
phải đ ể cho chiến thuyền Pháp ra vào tự do sông Mê Công,
- H ễ nước Nam có giao thiệp với nước nào khác thi phải
cho chính phủ Pháp biết và khi nào muốn nhường đất
cho nước nào thi phải tuỳ nước Pháp có thuận mới đưỢc.
- Người Pháp và người Tây Ban Nha được ra vào buôn
bán tự do ở các cửa Đà Nang, cửa Ba Lạt và cửa biển ở
Quảng Yên.
- Nước Nam phải trả tiền binh phí 4 triệu nguyên, chia
làm 10 năm, mỗi năm 400.000.
- Nước Pháp trả tỉnh Vinh Long cho nước Nam.

Giảng hoà xong, triều đình cử Phan Thanh Giản làm tổng
đôh Vĩnh Long, Lâm Duy Tiếp làm tuần phủ Khánh Thuận để
giao thiệp với quan Pháp ở Gia Định.
485