Page 475 - Việt Sử Kỷ Yếu

dạo, lại có đảng theo nhà Lê, có thể giúp dân Pháp được thành
công. Tin do thám được thấy rằng đất Nam Kỳ dễ lây hơn, lại là
nơi giầu có, nhiều thóc gạo. Ngày 2 - 2 - 1859, De Genouilly kéo
2.200 quân vào Gia Định. Ngày 9 - 2 tập trung ở Vũng Tàu 16 tàu
chiến và 4 tàu chở lương thực, sẵn sàng tấn công chiếm toàn xứ
Nam Kỳ, rồi ngược lên đánh chiếm Campuchia.
Ngày 1 0 - 2 , De Genouilly theo đường sông Bến Nghé tiến
thẳng vào Gia Định. Sau một ngày phá vỡ được những pháo đài
phòng vệ. Ngày 11 - 2, 20 tàu chiến kéo vào sông cần Giờ. Ngày
1 5 - 2 , chúng đến trước 2 pháo đài canh giữ Gia Định. Đôi bên bắn
nhau dữ dội. Ngày 16 - 2, 7 tàu chiến giặc dàn trận, bắn phá ngav
trước thành. Cố đạo Pèhre ở làng Tam Hội tới bộ chỉ huy giặc mật
báo với De Genouilly về tình hình trong thành.
Thành Gia Định bấy giờ có nhiều quân lính, nhưng ít luyện
tập, nhiều vũ khí những cô lỗ, việc võ bị bỏ trễ nải. Đô đốc Vũ Duy
Ninh nghe tin giặc Pháp đánh tới, tự đi các tỉnh lấy binh về cứu
viện. Ngày 17-2, tàu chiến giặc tập trung hoả lực bắn vào thành,
yểm hộ cho quân đổ bộ chiếm thành từ cửa Đông Nam, chỉ trong 2
ngày thành vỡ, Vũ Duv Ninh ra lệnh rút quân, rồi tử tận. Đô đốc
Trần Trí, bô" chính Vũ Thực, lãnh binh Tôn Thất Năng, chạy về
đóng ở thành Tây Thới.
Quân Pháp và Tây Ban Nha vào thành lấy được 200 khẩu
đại bác, 8 vạn kilô thuốc súng và độ chừng 18 vạn írancs cả tiền
lẫn bạc, binh khí và thóc gạo rất nhiều, cùng 9 tàu chiến đã và
đang đóng.
Tổng đốc Định Tường Vĩnh Long Trương Văn Uyển đưa
1.800 quân cùng với 800 quân của tuần phủ Định Tường Lê Đình
Đức kéo lên Gia Định ứng viện, bị giặc đột kích. Uyển bị thương
lui quân. Đức tháo chạy về Vĩnh Long.
Ngay từ khi quân giặc từ Vũng Tàu tiến vào, nhân dân lục
tỉnh tổ chức những đoàn quân ứng nghĩa chông giặc, phòng vệ các
thôn xã. Tiêu biểu là đoàn nghĩa dũng do Lê Huy và Trần Thiện
Chính chỉ huy.
Triều đình cử thượng thư bộ hộ Tôn Thất Cáp và bô" chính
Nam Ngãi Phan Tĩnh vào Gia Định tiễu giặc, lấy quân các tỉnh
Bình Định, Khánh Hoà, Bình Thuận mỗi tỉnh 500 người vào Biên
Hoà. Quân triều ở quanh Gia Định lúc này chỉ còn khoảng một
ngàn. Giặc chiếm được thành nhưng chỉ ở trong đó. Các toán dân
quân ứng nghĩa chông giặc còn hơn cả quân triều, ban đêm đột
475