Page 477 - Việt Sử Kỷ Yếu

mở ra cho người Âu châu lui tới. Xứ này rất giàu có. mọi sản vật,
tài nguyên vô cùng phong phú.
Kế hoạch tốc chiến tốc thắng không thực hiện được, lũ tư bản
thực dân chuyến sang dùng kế xâm lược lâu dài, ta gọi là kế sâu
tằm ăn lá dâu, chúng mệnh danh là “sự chinh phục bằng những
gói nhỏ” (conquôte en petits paquets). Bộ hải quân ra lệnh cho De
Genouilly chủ động xin hoà nghị với Tự Đức.
Triều đình đem việc ra bàn cãi, ngưòi thì bàn nên hoà, kẻ thì
bàn nên đánh, cuối cùng chủ trương “lấy chủ đợi khách, dùng kế
trì cửu, đợi cho họ mỏi, hay còn gọi là chủ trương: chủ đề hoà,
không chủ động tấn công mà cứ giữ thế thủ để chờ địch chủ động
xin hoà”, đã thắng thế, hỢp ý Tự Đức. Chủ trương này thât sách,
không tấn công, chỉ giữ thế thủ mãi thì sao giữ nổi một khi dịch có
hoả lực mạnh.
Nguyễn Tri Phương được cử ra lo việc nghị hoà. Tháng 7 -
1859, De Genouilly phái tàu chiến đi bắn phá bãi Cam ở Bình
Định và pháo đài Hồ Cứ, tiêu huỷ tàu thuyền của triều đình và
của dân ở vùng biển Quảng Bình, Quảng Trị, nhất diện đưa ra ba
yêu sách nghị hoà: - Tự do truyền đạo, - Tự do buôn bán, - Mở
nhượng địa. Triều đình do dự, không ra hoà, không ra chiến.
Tháng 9 - 1859, ở mặt trận Đà Nằng, Quảng Nam, De Genouilly
mở cuộc tấn công vào Nại Biên. Quân triều thiệt hại khá nặng,
nhưng sau đó, giặc lại phải rút lui về vị trí cũ.
Quân Pháp ở Đà Nang bấy giò khổ sở lắm, thiếu tiện nghi,
không quen thuỷ thố, nhiều người mang bệnh tật. De Genouilly
phải triệt hồi. Chính phủ Pháp cử thiếu tướng hải quân Le Page
sang thay thể và nhân thê cô" chủ việc giảng hoà cho xong.
Tư ban thực dân Pháp có âm mưu chiếm nước ta làm thuộc
địa, dùng cách tô"c chién tô"c thắng không được, thì đối sang dùng
cách tiến dần từng bước, buổi đẳu không đòi hỏi nhiều lắm, nhưng
một khi đã đặt được chân vào nước ta rồi, thì được đằng chân, lân
đằng đầu, áp bức dần dần cũng có thê biến nước ta thành thuộc
địa được, hoặc ít ra cũng thành bán thuộc địa, mà lại đỡ phải mất
công lao đánh chiếm.
Ngày 1 - 11 - 1859, Le Page tới Đà Nang. Để gây sức ép cho
cuộc hoà nghị, Le Page mớ cuộc tấn công lớn phía bắc Đà Nang
trên đưòng về Huế, huy động hầu hết quân với 9 tàu chiến, ngày
1 8 - 1 1 chiếm cứ vị trí Chân Sàng, định làm chủ đèo Hải Vân,
nhưng rồi giặc không tiến được qua đèo Hải Vân quan. Trung tá
477