Page 478 - Việt Sử Kỷ Yếu

Dupré Déroulède trúng đạn chết. Sau trận này, Le Page đem
nhiều quân vào Gia Định tính kê lâu dài, chỉnh bị hàng ngũ quân
xâm lược. Le page gửi thư hoà nghị cho Tôn Thất Cáp chỉ huy mặt
trận Gia Định, gồm 12 khoản, chủ yếu do thông thương, tự do
giảng đạo, lập lãnh sự và cửa hàng ở bến, thả giáo sĩ, không truy
nã người theo đạo, khoan thứ kẻ cộng tác với Pháp. Cuộc hoà nghị
giữa Tôn Thất Cáp và đại diện Le Page được mở trên tàu chiến
Primauguet. Bên ta khước từ điều khoản tự do thông thương,
truyền đạo, lập lãnh sự và mở cửa hàng ở bến.
Trong khi quân đội ta án binh bất động, giữ thế thủ sau các
đồn kuỹ, thì giặc một khi đã chiếm xong được thành Gia Định,
ngang nhiên mở rộng và củng cô" cán cứ xâm lược chung quanh,
chiếm cứ các chùa Mai Sơn, Khai Tường, dựng đồn trại, biến chùa
thành pháo đài của chúng.
Sang năm 1860, quân Anh và quân Pháp đánh Trung Quôh
ở mạn Hoàng Hải. Tháng 2, bộ hải quân Pháp truyền cho Le
Page phải rút quân ở Đà Nang, chỉ để ít quân giữ Gia Định, còn
bao nhiêu binh thuyền phải đem sang theo trung tướng hai
quân Charner đi đánh Trung Quốc. Quân Pháp đô"t bỏ dinh trại
Sơn Trà. Le Page để đại tá d’Arlès ở lại giữ Gia Định, còn bao
nhiêu binh thuyền đem lên phía bắc hội quân với quân Anh,
xâu xé nhà Thanh. Thê là tất cả lực lượng Pháp và Tây Ban
Nha xâm lược nước ta từ tháng 2 - 1860 đến tháng 2 - 1861 chỉ
còn 800 quân.
Tự Đức thấy quân Pháp bỏ Đà Nang đi, sai Nguyễn Tri
Phương, Phạm Thê Hiển vào nam để cùng với Tôn Thất Cáp (HỢp)
sung Gia Định quân thứ, để Phan Thanh Giản và Nguyễn Bá
Nghi cáng đáng mặt Quảng Nam.
Trong khi quân ta trì cửu thì 800 quân giặc vẫn mở rộng và
củng cô" các vị trí chiếm đóng, tạo điều kiện đê xâm lược lâu dài.
Chúng xây dựng đồn bô"t nô"i liền Sài Gòn với Chợ Lớn qua các
chùa Khai Tường, Hiếu Trung, Kiến Phước vào đến chùa Cây Mai
ở Chợ Lớn, làm chủ “phòng tuyến các chùa” dài 10 km từ Thị
Nghè đến Mai Sơn.
Nhân dân Lục Tỉnh quyết tâm đánh giặc. Các đoàn quân ứng
nghĩa, dân dũng vô danh hoạt động ở nhiều nơi. Tháng 6 - 1860,
địch vừa chiếm Chợ Rẫy thì 2.000 “dân ấp dân lân” đêm mùng 3
rạng mùng 4 tháng 7 đánh vào nơi này là vị trí quan trọng. Quân
giặc ở Sài Gòn hay bị đột kích. Nhiều lính Pháp ra khỏi vị trí bị bỏ
478