Page 472 - Việt Sử Kỷ Yếu

nhiều nên cố gỡ gạc bằng cách đánh chiếm nước ta. Chỉ vì trong
nước luôn luôn có những biến chuyển chính trị, thay đổi chế độ
nên mới trì hoãn lâu lâu. Đến Napoléon III mới khởi sự.

QUÂN PHÁP ĐÁNH ĐÀ NĂNG
Giữa thế kỷ XIX, Pháp liên minh với Anh trong cuộc chiến
tranh xâu xé Trung Quôc giành được một sô" quyền lợi kinh tế ở
nước lớn này, vẫn giữ tham vọng đánh chiếm đất nưốc ta làm
thuộc địa. Nám 1851, sau khi Leheur de Ville sur Arc bắn phá các
pháo đài của ta ở Đà Nẵng, phá huỷ 66 khẩu súng thần công, lại
có chiếm hạm do Collier chỉ huy tới thị uy. Collier trực tiếp gửi
thư hăm doạ quan đầu tỉnh Quảng Nam. Kế đó, sứ thần Pháp
Montigny ở Xiêm La sang điều đình mọi việc. Tàu của Montignv
vào đóng ở cửa Đà Nang, cho người đưa thư nói xin cho người nước
Pháp được tự do vào thông thương, đặt lãnh sự ở Huế, mở cửa
hàng buôn bán ở Đà Nang và cho giáo sĩ được tự do đi truyền đạo.
Triều đình ta không chịu.
Từ trước đến bây giờ, người Pháp vẫn tưởng chỉ dùng cách
hăm doạ rồi triều đình sẽ có thê đặt chân được vào trong nước ta,
rồi lấn dần dà tiến đến sự biến nước ta thành thuộc địa, hay ít ra
cũng là bán thuộc địa của chúng, đỡ mất công đánh. Nhưng thấy
vô hiệu quả nên phải động binh, viện cớ để bảo vệ đạo đồ Gia Tô.
Do Tây Ban Nha cũng có giáo sĩ bị giết, Pháp liên minh với Tây
Ban Nha cùng tham chiến. Bè lũ “ăn cướp” cho là sự có mặt của
binh sĩ Tây Ban Nha trong đạo. quân viễn chinh chứng tỏ chúng
hành động vì đạo.
Nhiều giáo sĩ Pháp bỏ việc “rao giảng kinh Phúc Am cho
thiên hạ” biến thành kẻ phục vụ tư bản thực dân, làm công việc
thám báo, vạch ra chương trình kế hoạch xâm lược Việt Nam trực
tiếp giúp đỡ quân đội viễn chinh. Giáo sĩ Huc đệ lên Pháp hoàng
kế hoạch thành lập công ty thương mại ở Ân Độ, nhằm khai thác
Triều Tiên và Việt Nam, Madagascar, sau lại trình bày một kế
hoạch đánh chiếm Việt Nam. Pellerin theo sứ bộ Montigny về
Pháp đặt vấn đề chính thức xâm lược, trình bày tỉ mỉ tình trạng
suy yếu mọi mặt của triều đình, quân đội và quần chúng nhân
dân nước ta, lại nói hiện người Anh đang có ý định mua cửa biến
Đà Nẳng. ưỷ ban Giao Chỉ thành lập năm 1857 họp ròng rã suốt
ba tuần lễ, quyết định kế hoạch xâm lược cần gấp rút điều động
quân lực chiếm ngay ba đô thị: Đà Nẳng, Sài Gòn, Kẻ Chợ (Hà

472
i