Page 467 - Việt Sử Kỷ Yếu

nước mạnh hơn, Phúc Ánh uỷ quyền Pigneau ký hiệp ước không
được thi hành việc giúp quân đội và khí giới. Sau đó, cách mạng
1789 bùng nổ, rồi chiến tranh kéo dài cho mãi đến năm 1815. Tuy
vậy, tư bản Pháp vẫn không bỏ ý định ăn cướp đất nước ta làm
thuộc địa. Năm 1797, đại uý Larcher đệ chính phủ giác thư trình
bày kê hoạch đặt cơ sỏ thương mại và quân sự ở Phi Luật Tân
(Philippin) và ở Việt Nam. Năm 1801, viên trấn thủ Pondichéry là
Charpentier de Cossigny gửi lên Bonaparte giác thư nhắc lại kế
hoạch xâm lược của Pigneau và yêu cầu gửi ngay quân sang Việt
Nam. Năm 1812, Napoléon I giao triều thần nghiên cứu việc đặt
quan hệ với Việt Nam, tìm cớ hỢp pháp xâm chiếm.
Năm 1814, dòng Bourbons phục hưng. Louis XVIII lên ngôi.
Chiến thuyền Pháp đến các cửa biển nước ta phô trương lực lượng,
cô" ý làm cho nước ta phải ký những điều ước bất bình đẳng. Năm
1817, chiến thuyền Cybèle cập bến Đà Nang, De Kergarion đòi
nhận đất theo hiệp ước 1784. Gia Long không chịu, nói hiệp ước
trước đây đã không được thi hành thì nay bỏ đi. De Kergarion nhờ
Chaigneau, Vannier xin vào tiếp kiến. Gia Long không tiếp, nói
không có quốc thư. De Kergarion đành ra về sau khi vẽ bản đồ bờ
biển nước ta và kiêm tra lại những bản đồ Dayot vẽ trước kia.
Năm 1819, Chaigneau xin nghỉ 3 nám, về Pháp, trình bày với
chính phủ Pháp tường tận tình hình nước ta về cả mọi mặt, mong
sự đặt quan hệ mật thiết với Việt Nam sẽ mang lại nhiều lợi to
lớn. Chaigneau trở lại với danh nghĩa là lãnh sự của triều đình
Louis XVIII thương lượng cho nước Pháp đưỢc hưởng đặc quyền
thương mại và vận động vua Việt Nam dùng chuyên viên người
Pháp trong các ngành quân sự, kiến trúc, kinh tế. Nhưng khi
Chaigneau trở lại đến nơi thì Gia Long đã chết, gặp nhiều khó
khăn trong việc tiếp xúc với vua mới. Các năm 1822 và 1825, có
tàu chiến Pháp vào Đà Nang, chủ tàu xin vào yết kiến nhà vua.
Cả hai lần, Minh Mệnh đều không tiếp. Năm 1825 và năm 1830,
nưốc Pháp cử Eugène Chaigneau (cháu Chaigneau) sang làm lãnh
sự, đều không kết quả.
Trong nửa đầu thế kỷ XIX, tư bản Anh và Mỹ cũng đều
muốn lập quan hệ buôn bán với nước ta. Người Pháp đã dùng kế
hoạch mềm dẻo can thiệp rồi mưu lấn dần, vẫn bị cự tuyệt.
Thòi bấy giờ, tình hình kinh tê Pháp phát triển nhanh chóng.
Nhiều nhà máy, lò đúc được dựng lên. Đại tư bản cần mở rông thị
trường và tìm nguyên liệu. Quân đội Pháp được chỉnh đô"n mạnh
467