Page 464 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 464
Ngô Côn. Quân hai nước cùng đánh dẹp, tháng 5 âl năm 1869 mới
khôi phục được Cao Bằng. Cuôl năm 1870, Ngô Côn đem quân vây
đánh Bắc Ninh. Tiễu phủ ông ích Khiêm bắn chết Ngô Côn, phá
tan quân giặc.
Ngô Côn tuy chết, đồng đảng là Hoàng Sùng Anh, hiệu Cờ
Vàng; Lưu Vĩnh Phúc hiệu Cò Đen; Bàn Văn Nhị, Lương Văn Lợi
hiệu Cò Trắng, vẫn quẫy nhiễu mạn Tuyên Quang, Thái Nguyên.
Quan quân chống giữ vất vả. Triều đình lại cử trung quân Đoàn
Thọ làm tổng thốhg quân vụ. Đoàn Thọ kéo quân ra đóng ở Lạng
Sơn. Giặc khách Tô Tứ nửa đêm vào lấy thành bắt giết ông. Còn
Vũ Trọng Bình vượt thành chạy thoát được. Triều đình lại cử
Hoàng Kế Viêm (có sách chép Hoàng Tá Viêm) làm Lạng Bình
Ninh Thái tổng đốc quân vụ, cùng với tán tương Tôn Thất Thuyết
làm khâm sai thị sự cùng lo việc đánh dẹp.
Tháng 11 âl năm 1871, ở Quảng Yên lại có Hoàng Tề nổi lên,
thông với Tô Tứ và giặc Tàu 0 ngoài biển đem binh thuyền đi
cướp phá các nơi. Hoàng Kế Viêm giữ mạn Sơn Tây, Lê Tưấn cùng
tỉnh thần Hải Dương đi đánh Hoàng Tề. Được ít lâu, quân thứ Hải
Dương bắn chết Tề ở huyện Thanh Lâm. Dư đảng giặc đều tan cả.
Đảng Cờ Đerí và Cờ Vàng quấy nhiễu Tuyên Quang. Bao
nhiêu thuế má mạn ấy, chúng thu cả. Sau hai đảng ấy thù kích
đánh lẫn nhau tàn hại. Lưu Vĩnh Phúc sau về hàng với quan bên
ta, được giữ đất Lão Nhai (Lào Cai) thu cả quyền lợi chỗ â"y, để
chông giữ với đảng Cờ Vàng đóng ở mạn Hà Giang.
Đất Bắc Kỳ giặc giã mãi, quan quân đánh dẹp tổn hại mà
không yên được. Tháng 7 âl năm 1872, triều đình lại sai Nguyễn
Tri Phương làm Tuyên sát đông sức xem xét việc đánh dẹp ở Bắc
Kỳ. Bấy giờ lại có sự quân Pháp sinh sự lắm nỗi khó khăn, việc
nước càng rối ren thêm nhiều.
Trong khi quân Pháp ra đánh Bắc Kỳ lần thứ nhất thì đảng
Cờ Vàng vẫn nhũng nhiễu mạn Tuyên Quang. Quan quân đánh
mãi không được. Tháng 8 âl năm 1875, Hoàng Sùng Anh đem
quân về đóng ỏ làng Châu Thượng, phủ Vĩnh Tường. Tân tương
quân vụ Sơn Tây Tôn Thất Thuyết về đánh, bắt đưỢc Hoàng Sùng
Anh và giết quân Cờ Vàng rất nhiều. Giặc tan.
Năm 1878, ở Lạng Sơn lại có giặc khách Lý Dương Tài nổi
lên. Tài trước làm hiệp trấn Tầm Châu Quảng Tây, bị cách quan,
nổi lên làm giặc, tràn sang đánh chiếm tỉnh Lạng Sơn. Quan ta
báo quan nhà Thanh. Đề đốic Quảng Tây Phùng Tử Tài đem quân
464
