Page 451 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 451
ta còn đánh giết nhau chỉ vì không tin tưởng như nhau, Ân Độ và
Pakixtan cùng giông nòi chỉ vì khác tôn giáo mà chia thành hai
nưóc thì nói chi về sự việc hằng hai thế kỷ trưốc.
Có những ngưòi nước ta nông nổi tin rằng: Chỉ vì Minh Mệnh
và hai vua sau cấm đạo, giết giáo sĩ và người theo đạo Gia Tô nên
mới có việc người nước Pháp sang đánh chiếm đà’t nước ta làm
thuộc địa, báo thù cho các giáo sĩ bị giết (!) và bảo vệ giáo dân bản
xứ (!). Đây là theo lòi người Pháp thực dân nói vậy để che đậy sự
tham tàn của chúng. Sự thực thì dù chẳng có sự cấm đạo, giữa thế
kỷ XIX, nước ta vếu kém về binh bị lại vụng về ngoại giao với các
cường quổíc Âu châu, tư bản thực dân Pháp cũng viện cớ nào khác
đánh chiêm nước ta lập nên đô hộ. (Chúng cũng đã Jừng nói đế trị
lỗi vua quan ta khinh rẻ bạc đãi các người dại diện vua Pháp là sứ
giả sai sang). Nếu tư bản thực dân Pháp không đánh chiếm thì
cũng có người nước khác hành động tương tự.
Lại có những người cho rằng mặt trái của sự truyền bá đạo
Gia Tô là đi mơ đường tiên phong cho lũ tư bản thực dân đánh
chiếm nước xa xôi làm thưộc địa. Sự thực chỉ có một sô' ít giáo sĩ
làm đầy tớ tay sai của tư bản sang ta chỉ Icà đế do thám, lại có mấv
lái buôn giả danh giáo sĩ nữa nên đạo Catôlích bị mang tiếng xấu
oan. Không phải giáo sĩ nào cũng xâu. Phần đông chỉ biết phụng sự
Chúa, chịu khổ cực, chịu chết, đế truyền đạo.
Sự cấm đạo xâm phạm đến đức tin của người khíác vẫn là
không hay.
CÁC Sự VIỆC KHÁC - Minh Mệnh đã xây dựng nhiều cung điện
to lớn, tráng lệ tại kinh đô, xây đắp cao rộng nội và ngoại thành
như hiện nay còn. Cũng xây nhiều hành cung ở các tỉnh, dựng
lăng tẩm đồ sộ. Nội cung có đến cả trăm phi, tần chia ra làm 9 bậc
và rất nhiều cung nữa. Có đến 142 con: 78 nam, 64 nữ.
Minh Mệnh đã sát hại chị dâu và cháu, vỢ, con đông cung
Cảnh, huộc phạm tội loạn luân ghê tởm (không chắc chắn có thật).
Đại Nam thực lục chính biên chép không rành mạch. Hậu thế tha
hồ bàn cãi nhiều. Có thế làm việc này là do lo lắng cho sự an nguy
của ngôi cửu trùng.
LUẬN VỀ VUA MINH MỆNH - năm 1840, Minh Mệnh khuất làm
vua 21 năm, hưởng thọ 50 tuổi, miếu hiệu Thánh Tổ Nhân hoàng đế.
Minh Mệnh thông minh, học vấn uyên bác (về Nho học), tôn
sùng Khống Mạnh, tài làm thơ văn, quả cảm, chăm làm việc, sửa
451
