Page 446 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 446
Miền Cam Lộ thuộc Quảng Trị có những mường Mang Vang
(?), Na Bí (?), Thượng Kế (?), Tả Bang (?), Xương Thịnh (?), Lâm
Bô"n (?), Ba Lan (?), Mang Bổng (?), Lan Thoi (?) cũng nội thuộc,
chia làm 9 châu cho chiếu lệ triều công. Đại khái các đất sầm
Nưa, Trấn Ninh, Cam Môn và Savănnakhét bây giờ, thòi ấy đều
thuộc về nước ta.
VIỆC NƯỚC CHÂN LẠP - Sau khi phá quân Xiêm La, Trương
Minh Giảng và Lê Đại Cương lập đồn bảo hộ nước Chân Lạp, đổi
gọi xứ này là Cao Man. Sau vì dân bản xứ không chịu mới đổi lại
là Cao Miên, thủ đô Phnôm Pênh đổi gọi là Nam Vang. Các tỉnh
cũng mang tên chữ Hán như bên nước ta. Năm 1834, Nặc ông
Chân mất, không có con trai. Quyền cai trị thuộc mấy người phiên
liêu là Trà Long và La Kiên, người Chân Lạp nhận chức quan
chức Việt. Năm 1835, Trương Minh Giảng lập con gái Nặc ông
Chân là Ang May làm công chúa, gọi là Ngọc Vân công chúa, đổi
đất nước này làm Tây Trấn Thành, chia ra làm 32 phủ, 2 huyện,
đặt tham tán đại thần, đô đốíc, hiệp tán và 4 chánh phó lãnh binh
coi mọi việc quân, dân. 0 các nơi trọng yếu, đặt chức tuyển phủ,
an phủ để phòng ngự.
Năm 1840, Minh Mệnh sai Lê Văn Đức làm khâm sai, Doãn
Uẩn làm phó cùng với Trương Minh Giảng kinh lý mọi việc, kiểm
soát việc buôn bán, đo ruộng đất, đánh thuế đinh, thuế thuyền bè,
coi đất nước này như một bộ phận nước ta. Lại đưa những người
nghèo đói, tù phạm và đông đúc người Chăm sang lập nghiệp.
Quan lại bản xứ hỢp tác phải ăn mặc quần áo như người Việt. Bắt
Ngọc Vân công chúa đưa vê Gia Định, đày bọn Trà Long và La
Kiên ra Bắc Hà.
Thòi bấy giờ, bò cõi nước ta rộng rãi, bao gồm cả Chân Lạp
(Campuchia) và nhiều tiểu quôc Ai lao, có vẻ cường thịnh lắm. Minh
Mệnh tự đắc về điều này, đổi quốc hiệu là Đại Nam. Thực sự, có vẻ giả
tạo. Những năm cuối thời Minh Mệnh, dân Khơ Me (Campuchia) bất
bình đã lục tục nổi dậy khắp nơi, kể cả Gia Định thành.
VIỆC BANG GIAO VỚI TRUNG QUỐC - Thòi Minh Mệnh làm vua
thì bên Trung Quôc, nhà Thanh không còn hùng mạnh nữa, đã
suy nhược, từng phải nhượng bộ mấy nước Âu châu, nhất là nước
Anh. Người nước ta không biết điều ấy. Minh Mệnh vẫn đều đặn
ba năm một lần nộp lễ công, phí phạm tài nguyên quốc gia.
VIỆC GIAO THIỆP VỚI CÁC Nước NGOẠI DƯƠNG - Việc giao thiệp
giữa nước ta với các nước ngoại dương có sự trở ngại, do: 1 - sự
446
