Page 442 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 442
Có Trần Trí và Đỗ Bảo chỉ huy đội lính Ninh Thiện ở phủ
Trần Ninh giết cai đội, cướp khí giới, đi đường thượng đạo về hỢp
tác với Lê Duy Lương, bị quân triều đón bắt. Quan quân các đạo
kéo đánh thẳng vào Sơn Ảm, Xích Thổ. Lê Duy Lương thê cô, chỉ
đương đầu lại được ba tháng. Đến tháng 6, căn cứ bị phá, Duy
'Lương và Duy Nhiên bị bắt giải về kinh, bị xử lăng trì.
Năm 1836, dư đảng Quách Tất Công và Quách Tất Tại vẫn
còn chông cự lai rai. Triều đình phải cử Trương Đăng Quế làm
kinh lược đại sứ hỢp binh với tổng đốc An ITnh Phạm Văn Điển
ráo riết tấn công các mặt. Giữa năm 1838, Lê Duy Hiên cùng các
thủ lĩnh lần lượt bị bắt, nghĩa quân mới tan rã.
Vì có việc Lê Duy Lương dấy binh, Minh Mệnh truyền bắt
các người dòng dõi nhà Lê đem đày vào Quảng Nam, Quảng Ngãi,
Bình Định, chia 15 người một huyện, phát cho 10 quan tiền và 2
mẫu ruộng đê làm án.
LÊ VĂN KHÔI - Lê Văn Khôi gốc họ Nguyễn ở Thanh Hoa, tổ
tiên di cư lên Cao Bằng, đổi mang họ Bế. Khởi binh làm loạn, bị
quan quân truy nã. Khôi ra đầu thú đưực Lê Văn Duyệt mến tài,
nhận làm con nuôi, nên gọi là Lê Văn Khôi.
Năm 1832, Lê Văn Duyệt tổng trấn Gia Định thành mất.
Minh Mệnh bãi chức tổng trấn, đặt tổng đốc, tuần phủ... như các
tỉnh ngoài bắc. Thành Phiên An (Gia Định) có Nguyễn Văn Quế
làm tổng đốc, Bạch Xuân Nguyên, bô" chính, Nguyễn Chương Đạt,
án sát. Bạch Xuân Nguyên tham ác, nói phụng mật chỉ truy xét
việc riêng của Lê Văn Duyệt, bắt tội bọn tôi tớ của Văn Duyệt. Phó
vệ uý Lê Ván Khôi bị bắt giam, mưu với người đảng và những
người bắc bị đày làm lính hồi lương, dây binh. Đêm 18 - 5 âl năm
1833, Lê Văn Khôi cùng 27 người vào dinh giết cả nhà Bạch Xuân
Nguyên, tổng đốc Nguyễn Văn Quế đến cứu cũng bị giết. Quân nổi
dậy chiếm thành Phiên An, mở cửa nhà tù thả phạm nhân, phát
khí giới cho họ. Quân thành Phiên An phần nhiều theo về. Khôi tự
xưng là đại nguyên suý, chia quân ngũ làm trung, tiền, hậu, tả
hữu, đặt quan chức cho người đồng dảng là bọn Thái Công Triều,
Lê Đắc Lực, Nguyễn Văn Đà, Nguyễn Văn Tòng, Dương Văn Nhã,
Hoàng Nghĩa Thư, Võ Vĩnh Tiền, Võ Vĩnh Tài, Võ Vĩnh Lộc,
Nguyễn Văn Bột, Lưu Tín, Trần Văn Chân, đặt quan chức như
một triều đình riêng.
Bon Thái Công Triều đem quân đi lấy các tỉnh thành, chỉ
trong một tháng, toàn 6 tỉnh miền nam đểu thuộc về Lê Vàn Khôi.
442
