Page 443 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 443
Minh Mệnh cử Tông Phúc Lương, Nguyễn Xuân, Phan Vàn
Thuý, Trương Minh Giảng, Trần Văn Năng đem thuỷ bộ hinh
tưỢng vào đánh. Thái Công Triều trở về với triều đình, xin đoái tội
lập công. Quan quân đi đánh lấy lại được các tỉnh. Biết thế không
chông nổi, Khôi rút quân về đóng giữ thành Phiên An, sai người
sang Xiêm La cầu cứu.
Thành Phiên An do Lê Văn Duyệt xây năm 1830, toàn bằng
đá ong cao rộng, hào sâu, trong thành có đủ lương thực khí giới.
Quan quân đánh thành nhiều lần, quân đội chết hại nhiều mà
không sao hạ được. Lê Văn Khôi hết sức chống giữ. Cuối năm ấy
(1833), Khôi phải bệnh chết. Dư đảng vẫn chông giữ được mãi sau
ba nám. Nhưng bị vây hãm lâu ngày, quân đội trong thành mệt
mỏi, thiếu thôn. Trong tình trạng nguy ngập nhiều người lần lượt
trèo thành ra đầu thú. Lại có một sô" bị bệnh dịch tả chết. Mãi đến
tháng 7 âl năm 1835, các tướng Nguyễn Xuân và Nguyễn Văn
Trọng sau trận kịch chiến ác liệt mới hạ được thành, vào bắt 1.831
người đem giết đi cả, chôn vào một chỗ gọi là mả nguy. Lại đóng
cũi đem về kinh những thủ phạm là Lê Văn Cù con Khôi, mới 7, 8
tuổi, một linh mục người Pháp Marchand (cô" Du), một người Hoa
là Mạc Tấn Giai và bọn Nguyễn Hoành, Nguyễn Vàn Trấn,
Nguyễn Văn Bột, 6 người này bị xử tội lăng trì. Không rõ cố
Marchand có ý muôn làm như Bá Đa Lộc xưa hay không.
NÔNG VĂN VÂN - Nông Văn Vân là dòng dõi tù trưởng người
Thái vùng Cao Bằng, Tuyên Quang, dưới thời Minh Mệnh làm tri
châu Bảo Lạc, có người em gái là vỢ Lê Văn Khôi. Khôi nổi dậy ở
Gia Định, triều đình bắt bà con họ hàng của Khôi ở Tuyên Quang,
Cao Bằng làm tội. Nông Văn Vân sỢ quan bắt bớ, liền phát động
công cuộc nổi dậy chôlig đôl. Được nhiều thổ tù trong vùng hưởng
ứng, mùa thu năm 1833, khởi binh đánh chiếm các tỉnh thành
Tuyên Quang, Cao Bằng, uy hiếp các tỉnh Thái Nguyên, Lạng
Sơn, Quảng Yên, xưng là Tiết Chế thượng tướng quân, dai dẳng
chiếm giữ mạn thượng du miền bắc hơn hai năm. Được đông đúc
nhân dân ủng hộ, thế lực mỗi ngày một thêm hùng mạnh. Quan
quân địa phương chống lại không nổi. Minh Mệnh phải điều động
quân các tỉnh miền bắc và miền trung tiến đánh từ nhiều hướng:
tổng đốic Sơn Hưng Tuyên Lê Văn Đức và thự tổng đổc Hải An
Nguyễn Công Trứ đem quân từ kinh thành đánh vào phía Tuyên
Quang; tổng đốic Ninh Thái Phạm Đình Phô đánh lên mặt Thái
Nguyên; tổng đốc An Tĩnh Tạ Quang Cự đem quân từ kinh thành
443
