Page 448 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 448

Án  L ê  Văn  Duyệt.  -  Lê  Ván  Duyệt  là  đại  công  thần  khai
         quốc  triều  Nguyễn,  từng lập  đưỢc  nhiều chiến công lớn.  Gia  Long
         phong  làm  tổng  trấn  Gia  Định  thành.  Dự  bàn về việc  chọn  người
         nôl  ngôi.  Lê  Văn  Duyệt  xin  lập  con  đông  cung  cảnh  thuộc  dòng
         đích.  Khi Gia Long khuất,  Minh Mệnh  được  lập,  ông đang ở kinh,
         bỏ  về  Gia  Định,  không  dự  lễ  vua  mới  đáng  quang.  Minh  Mệnh
         không tin ông.


                          Dưới  thòi  quân  chủ  chuyên  chế,  khi  vua  muôh  gì  thì  đình
                    thần  ùa theo  đón chiều ý vua.  Vua không ưa  ai  thì  người ấy bị  kết
                    án phạm tràm thứ tội.  Trần Trọng Kim  trong VNSL chép theo Đại
                    Nam  chính  biên  liệt  truyện  viết  dài  dòng  về  các  điều  buộc  tội  Lê
                    Văn Duyệt và Lê Chất, toàn là những sự vố vẩn không ra sao.


               Lê  Văn  Duyệt  làm  tổng  trấn  là  quan  cai  trị  tài,  được  dân
         chúng  tính  phục,  tuy  có  hống  hách,  ông  tự  chuyên,  từng  tiếp
         người ngoại dương và cho thương thuyền của họ vào mua bán.
               Ông bị  nghị  án,  trích  ra  các lòi nói,  việc làm  bội  nghịch,  có  7
         tội  nên  trảm,  2  tội  nên  giảo,  1  tội  nên  phát  phân,  phải  san  bằng
         phần  mộ,  dựng bia  có  các  chữ:  Chỗ  này  là  nơi  quyền  yếm  Lê  Văn
         Duyệt phục pháp.
               Án  L ê  Chất.  -  Lê  Chất  nguyên  là  tướng  giỏi  triều  Tây  Sơn,
         do Cảnh Thịnh giết oan đại thần, bỏ sang theo Phúc Ánh, lập được
         nhiều  chiến  công,  sau  làm  quan  to  có  phần  hách  dịch.  Đồng  liêu
         không ưa.  Sau  án Lê Văn Duyệt,  có Lê  Bá Tú thị  lang bộ lại,  truy
         tham  tội  bất  thần  của  Lê  Chất.  6  tội  nên  chết,  lại  có  10  tội  tiếm
         lạm.  Đình thần nghị Lê  Chất bất phát, bất trung,  đại gian,  đại ác,
         phạm 6 tội nên lăng trì,  8 tội nên trảm, 2 tội nên giảo.
               Lê Chất cũng bị san bằng mả. Vợ và con cẩ n   Cương, Thường,
         Kỷ  đều  phải  trảm  giam  hậu.  Tịch  biên  gia  sản  12.000  quan  tiền
         sung công.
               Đến  năm  1847,  dưới  triều  Tự  Đức,  đông  các  đại  học  sĩ  Vũ
         Xuân  Cẩn  có  sớ  tâu  xin  gia  ân  cho  con  cháu  Nguyễn  Văn  Thành,
         Lê Văn  Duyệt và  Lê  Chất,  tuy có  tội nhưng trước có  công.  Ba  ông
         này mới được phục hồi danh dự.
               VIỆC PHÁ CÂC ĐỀN MIẾU THỜ CÁC CHÚA TRỊNH - Gia Long thâm
         thù  báo  oán  các  vua  Tây  Sơn  nhưng  không  báo  thù  các  chúa
         Trịnh,  tuy từng bị tướng nhà Trịnh Hoàng Ngũ Phúc đánh đuổi ra
         khỏi  thành  Phú  Xuân.  Sang  thời  Minh  Mệnh  có  triều  thần  dâng
          448
   443   444   445   446   447   448   449   450   451   452   453