Page 445 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 445
đánh nước ta. Đạo thứ nhất thuỷ quân 100 chiếc thuyền vào đánh
Hà Tiên; đạo thứ hai quân bộ đánh vào Phnôm Pênh rồi tiến đánh
Châu Đôh, An Giang; đạp thứ ba đánh mặt Cam Lộ; đạo thứ tư
đánh mặt Cam Cát; đạo thứ năm đánh Trấn Ninh. Chúng cô"t
đánh Chân Lạp và miền nam nước ta, ba đạo khác đế phân quân
lực ta.
Minh Mệnh sai quan quân phòng ngự các nơi. Lê Văn Thuỵ
giữ mặt Cam Lộ thuộc Quảng Trị, Phạm Văn Điển, mặt Nghệ An,
Nguyễn Văn Xuân đi tiễu trừ vùng Trấn Ninh.
Đám quan quân vào đánh Lê Văn Khôi phải chông chọi với
quân Xiêm La. Trương Minh Giảng và Nguyễn Xuân đại phá giặc
ở sông Cổ’ cắng. Giặc vào Chân Lạp cũng bị quân bản xứ đánh
phá, chỗ nào cũng thua to, chết hại nhiều. Quan quân lấy lại hà
Tiên, Châu Đốc, đuổi quân Xiêm La ra khỏi bờ cõi, rồi tiến lên
đánh lấy lại Phnôm Pênh, đưa vua Chân Lạp Nặc ông Chân về
nước. Từ thủ đô Chân Lạp, quan quân tiến đánh dẹp các nơi, chém
tướng bắt binh, lây được nhiều khí giới. Tướng giặc Phi Mã Chất
Tri đem bại binh về nước, quan quân ta đuổi đánh, lấy lại thành
Pursat, rồi cho người Chân Lạp giữ các nơi hiểm yếu, đắp đồn luỹ
phòng ngự quân giặc.
Những đạo quân Xiêm La và Lào sang đánh mặt Quảng Trị,
Nghệ An và Trấn Ninh đều bị tướng quân ta Nguyễn Văn Xuân,
Phạm Văn Điển và Lê Văn Thuỵ đánh đuổi, nơi nào quan quân
cũng toàn thắng, giữ được bờ cõi nguyên như cũ.
Quân Xiêm La sang đánh từ tháng giêng âl năm 1834 đến
tháng 5 năm ấy, quan quân ta đã bình xong cả mọi nơi.
VIỆC AI LAO - Thời Minh Mệnh, nước ta rộng lớn. Vì bị quân
Xiêm La hay sang đánh phá, các tiểu vương các xứ Lào xin nội
thuộc nước ta. Năm 1827, người Man Chưởng (Louang Prabang)
thông với Xiêm La, đem quân đánh đất Trấn Ninh. Tù trưởng
Trấn Ninh Chiêu Nội xin nội thuộc ta. Minh Mệnh phong làm
Trấn Ninh phòng ngự sứ, cai quản 7 huyện. Lại phong các thổ
mục làm tri huyện, huyện thừa.
Lại có đất Tam Động và Lạc Phàn trước thuộc Vạn Tượng cũng
xin nội thuộc. Minh Mệnh chia đất ấy làm 2 phủ Trấn Tĩnh và Lạc
Biên. Các xứ Xa Hố’ (?), sầm Tộ (Sam Teu), Mường Soạn (?), Mang
Lan (Mường Lam), Trình Cô" (Xiêng íChọ), sầm Nứa (Sam Neua), Cam
Môn và Cam Linh (?), cũng đều xin về nội thuộc. Minh Mệnh chia các
đất ấy làm 3 phủ: Trấn Biên, Trấn Định, Trấn Man.
445
