Page 447 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 447
cấm đạo Gia Tô, 2 - người nước mình không hiểu thời thế, không
theo đường tiến hộ khoa học và kỹ thuật, văn minh vật chất.
Thê kỷ XVII, XVIII, có những người Âu châu ra vào buôn bán
ỏ Phô" Hiến, Hội An. Sang thế kỷ XIX, không còn người ngoại
dương lập cửa hàng buôn bán nữa. Người Pháp có Chaigneau và
Vannier trước giúp Gia Long, ở lại làm quan triều. Nếu các nước
ngoại dương chỉ cho tàu đem hàng vào bán, nộp thuế, rồi mua về
sản phẩm của ta thôi thì tất không có việc gì không hay xảy ra.
Nhưng mỗi khi có tàu buôn đi vào thì có một sô" giáo sĩ đạo Gia Tô
vào giảng đạo, ngán cấm không được. Lại e ngại có sự do thám
nên triều đình nghi ngờ không muôn cho phép, lầm tưởng bế quan
toả cảng, người Âu châu không sang thì dân nước ta sông riêng
biệt sẽ được yên ổn.
Chaigneau năm 1819 xin về Pháp nghỉ 3 năm. Nám 1821 trở
sang thì lại nhận chức lãnh sự khâm sai của Pháp hoàng Louis
XVIII, đem phẩm vật và quốc thư sang điều đình việc thông
thương. Gia Long đã mất. Minh Mệnh cũng tiếp đãi tử tế nhưng
trả lời rằng nước Đại Nam và nước Pháp không việc gì phải làm
điều ước thương mại. Việc buôn bán thì cứ theo luật bản quốc,
không điều gì ngàn trở cả.
Năm 1822, Courson de la Ville Héllio, quản tàu Cléopâtre
nhò Chaigneau xin vào yết kiến. Minh Mệnh không tiếp. Tháng 7
âl cùng năm ấy, có tàu Anh vào Đà Nẵng xin thông thương. Minh
Mệnh cũng không cho.
Chaigneau thấy vua mới nhạt nhẽo, cùng với Vannier xin từ
chức. Năm 1824 xuô"ng Gia Định đem vỢ con Việt lai về nước.
Nàm 1825, lại có thuỷ quân đại tá Pháp Bougainville đem
hai tàu chiến Thétis và Espérance vào Đà Nẵng, đem phẩm vật và
quốc thư xin vào yết kiến. Minh Mệnh nói nước ta không tiếp sứ
Anh, mà Anh với Pháp là thù địch, nay không lẽ lại tiếp sứ Pháp,
chỉ sai quan đem đồ vật ban thưởng cho sứ Pháp.
Năm 1826, chính phủ Pháp cử người cháu Chaigneau sang
làm lãnh sự. Minh Mệnh không nhận.
Từ đó, đến 10 năm sau có sự tuyệt giao với nước Pháp. Trong
nước, trừ mấy giáo sĩ giảng đạo ở thôn dã, không có người ngoại
dương nào ở cả.
VỤ ÁN LÊ VẢN DUYỆT VÀ LÊ CHẤT - Sau khi bình xong loạn Lê
Văn Khai, Minh Mệnh sai phá thành Phiên An, xây lại chỗ khác
và hạ chiếu truy tội Lô Văn Duyệt và Lê Chất.
447
