Page 419 - Việt Sử Kỷ Yếu

chức lưu thủ, cai bạ, ký lục cai trị. Nơi xung yếu đặt thêm đạo,
đồn thủ ngự. Chính quyền được tổ chức quy mô một quốc gia.
Về mặt quân sự, do có cơ sở gây từ trước, Phúc Ánh khi về
nước đã có ngay lực lượng đáng kể, sau tiếp tục bắt các thôn kê
dân số, chọn một nửa lập thành ngạch phủ binh, luyện tập để
sung quân. Năm 1790, quân sô"có tới 3 vạn người.
Năm 1790, xây thành Gia. Định theo kiểu bát giác. Các thành
luỹ ở phiên trấn được đắp thêm kiên cô".
Về kinh tê", Phúc Anh rất chú ý lo phát triển nông nghiệp.
Ngay từ khi về Gia Định lần trước, trong các năm 1778, 1779,
1780 khi Đỗ Thanh Nhân chông bọn tổng đốc Chu đánh Trấn
Biên, Phiên Trấn và Lê Văn Câu đi đánh Bình Thuận và Diên
Khánh, Phúc Anh đã lo việc vệ nông, đưa lưu dân trở vê khai thác
lại ruộng đất bỏ hoang phế, cấp phương tiện cho họ làm ăn.
Từ Xiêm La trở về được lần sau, do nhu cầu tích trữ lương
thực chuẩn bị phản công lâu dài, Phúc Ánh càng chăm lo việc
khuyên nông. Bấy giờ, dân chúng không được no đủ mà ruộng đất
bỏ hoang lại nhiều, Phúc Ánh sai văn thần Trịnh Hoài Đức, Lê
Quang Định, Ngô Tòng Chu, Hoàng Minh Khánh, 12 ngưòi làm
điền tuấn quan khuyên nhủ nhân dân nỗ lực làm ruộng. Từ lính
phủ binh đến người cùng cô" đều bắt phái làm ruộng cả. Ai không
chịu làm ruộng thì bắt phải làm lính đê thay cho phủ binh. Địa
phương phải lập sổ sách kê rõ kết quả thu hoạch. Ai thu hoạch
đưỢc nhiều đưỢc miễn lao dịch. Lại mộ dân các nơi đến làm ruộng,
gọi là điền tô"t. Quan điền tuấn lấy ruộng đất bỏ hoang cấp cho cày
cấy. Ai không có trâu bò cày bừa thì quan cung cấp cho, đến mùa
trả bằng thóc. Lại phát trâu bò điền khí cho quân dân, bắt đi khai
khẩn những nơi rừng núi đế làm ruộng, gọi là đồn điền. Đến mùa
lấy thóc đề vào kho, gọi là đồn điền khô". Có sự khuyến khích các
quan và nhà giàu chiêu mộ người lập các đồn điền đội. Dân ai mộ
đưỢc 10 người trở lên thì cho làm cai trại và được trừ sưu dịch.
Việc Phúc Ánh khai khẩn đất Gia Định là công nghiệp lớn. .
Đô"i với thương thuyền các nước vào buôn bán, Phúc Ánh quy
định: Nếu có mang theo sắt, gang, chì, lưu hoàng và những hàng
có liên quan đến việc binh như đồng, diêm tiêu đều phải nộp bán
cho chính quyền, cho phép căn cứ theo sô" hàng nhiều ít, được chở
gạo về nưốc. Bởi vậy, khách thương vui lòng đem hàng đến bán.
Phúc Ánh lại sai quan mua đường theo giá chợ, tích lại để đổi cho
người Tây dương lấy binh khí.
419