Page 412 - Việt Sử Kỷ Yếu

Quang Trung muôn chỗ thờ Phật phai tôn nghiêm, ngiàii tu hành
phải là chân tu mộ đạo mới được.
Việc cải cách rất có ý nghĩa này không có đưỢc Iiìấv còng hiệu do
Quang Trung không thọ vả nhà Tây Sờn không t,i-ị vì dirợc lâu dài.
VIỆC MƯU ĐỊNH ĐANH TRUNG QUỐC - (ỉuang 'Pru ng d.ã cầu hoà
với Trung Quốic và chịu xưng thần nạp công, nhưng thâm tâm vẫn
muôn đánh lại và có cao vọng chiếm đất Lưỡng Quíing (Người
nước ta xưa nhiều người lầm tưởng Lưỡng Quẳng là dât cũ của ta,
do sự cùng thuộc đất nước Nam Việt nhà Triệu). Chịu phong,
nhưng Quang Trung một mặt vẫn trù tính việc chiến tranh, tổ
chức quân đội hùng mạnh. Rèn dúc vũ khí, dóng chiên thuyền, xe
vận tải, đợi ngày có đủ sức sẽ thực hiện mưu dồ.
Đe tiện sự bắt lính, việc lập sổ’ hộ khẩu, phát thé tín bài phải thi
hành ráo riết. Người nào cũng phải đeo thẻ này. Ai không có là dân lậu,
phải xung vào quân phòng. Xã trưởng, tống trưdng dung túng hay sơ
xuất là phạm lỗi nặng. Lại dịch thường xuyên đi lại hổi thé hắt nguừi ẩn
lậu. Nôn có sự nhũng nhiễu, có ngiíời phải trôn tránh vào trong rừng.
Số đinh làm xong, cứ ba đinh kén lây một lính.
Quân chia ra làm đạo, cơ, đội. Đạo thímg các C(). Cư thông các
đội. Cơ đội nào theo về cơ đội ấy, hắt phai diễn tập luôn luôn.
Thòi bấy giờ có những giặc Tàu 0 quấy nhiễu vùng biển
Trung Quốc, bị quân nhà Thanh đánh đuối, chạy sang xin phụ
thuộc bên ta. Quang Trung thu nạp, phong tướng Tàu o làm tổng
binh. Chting thường lại trở về cướp phá miền biên Trung Quổíc, bị
đánh lại chạy về ta. Có đến 100 chiến thuyền với 12 tổng binh
đưỢc phong ấn tín và bàng sắc. Lại có những ngitời thuộc đảng
Thiên Đại Hội nổi dậy ở Tứ Xuyên, Quang Trung cũng thu dụng
làm tướng quây phá và xem xét tình hình nhà Thanh.
Trong việc sửa soạn đánh Trung Quôc, Quang Trung có đem
phá huỷ một sô" chuông, khánh, chiêng và dồ thờ hằng dồng của
các đền chùa đem ra đúc tiền và đạn. Việc làm nàv không phải là
sai trái, nhưng phạm tín ngưỡng của dân chúng (Cho đến giừa thế
kỷ XX, nhiều ngôi chùa ở Bắc Việt còn truyền tụng việc triều Tây
Sơn đã đem phá chuông, khánh).
Năm 1792, Quang Trung sai sứ sang Trung Cịuôc xin cầu
hôn và xin trả lại cho nước ta đất Lưỡng Quảng. Việc không phải
bản ý, chỉ mưỢn chuyện thử ý vua Thanh. Không ngờ, Quang
Trung phải bệnh mất. Các quan dìm việc này đi, không đê cho
triều Thanh biết.
412