Page 411 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 411
cấp ruộng công cày cấy. Ruộng tư hỏ hoang phái tịch thu làm
ruộng công, cấp cho những người có sức lao động.
Nhờ đó, chỉ trong mấy năm, sản xuât nông nghiệp được phục
hồi nhanh chóng, mùa màng trở lại phong đăng, công thương
nghiệp phát triển.
VIỆC VĂN HỌC - Văn hoá, giáo dục phát triển. Quang Trung
đặc hiệt khác với các vua chúa tiền triều, hiết tôn trọng tiếng nói
của người nước nhà, trọng dụng chữ Nôm. Thứ chữ này xây dựng
trên cơ sớ chữ Hán, đã trơ thành văn tự dân tộc, ghi lại trung
thành tiếng nói của dân ta. Trong công việc cai trị, giấy tò thường
hay dùng chữ Nôm. Người Việt phái dùng tiếng Việt, đê gây thành
tinh thần nước nhà, văn chương đặc hiệt, không phải đi mượn
tiếng chữ của người Hán. Các chiếu chỉ, mệnh lệnh, cho đến văn tế
trời đất viết bằng chữ Nôm. Trong khoa thi, đáu dê ra và văn bài
của sĩ tử đều dùng chữ Nôm. Đây là bưức tiến hộ lớn vê văn hoá
dân tộc. Thòi bấy giờ, nhiều sĩ phu quá say mê văn học chữ Hán,
không hiếu rõ ý nghĩa hay ấy, cho nôm na là mách qué. Có người
, đã đến trường rồi mà lại bỏ không chịu vào dự thi.
Ngay từ năm 1789, đã mở kỳ thi hương (i Nghệ An để kén
chọn người có văn học ra làm quan. Giải nguyên Trần Văn Kỳ trở
thành bí thư đắc lực của nhà vua.
Việc học phổ hiến đến tận thôn xã. Trong chiếu Tập Học, Quang
Trung ra lệnh cho các xã lập nhà xã học, chọn người hay chữ và có đức
hạnh ra giảng dạy. Phủ huyện có chức huấn đạo phụ trách việc học.
Các địa phương sử dụng một số đền chùa làm ti’ường học.
Thòi bấy giờ, các giáo sĩ truyền dạo Gia Tô người Âu đã dùng
mẫu tự La tinh ghép vẩn để viết tiếng nước ta, tạo thành chữ quốc
ngữ ngày nay. Thứ chữ này, người học chóng biết đọc và viết. Còn
chữ Nôm thì phải thông chữ Hán mới học đọc học viết được mất
rất nhiều công phu, trong lâu năm học tập. Tiếc rằng xưa Quang
Trung không hiết đến thứ chữ quốc ngữ mẫu tự La tinh để bắt
buộc dân ta học ngay từ thời đó.
VIỆC LÀM CHÙA CHIỀN - Quang Trung thấy xã thôn nào cũng
có chùa chiền, mà những người đi tu thì ngu dôt, không mấy người
đạt được đạo cao siêu của nhà Phật, chỉ dùng lễ bái đánh lừa dân
ngu, ra lệnh bắt bỏ những chùa nhỏ, đem gạch gỗ làm ít chùa rất
to, rất đẹp, thường là ở các phủ huyện, đón những cao tăng có học
thức, đạo đức ỏ coi chùa thò Phật giảng kinh. Còn những thầy
chùa không xứng đáng thì hắt về hoàn tục lao động sản xuất. Y
411
