Page 408 - Việt Sử Kỷ Yếu

sử chép khi cải táng cố quân thấy da thịt nát cả, chỉ còn quả
tim không nát, vẫn đỏ như thường. Ai trông thấy cũng động lòng
thương xót.
Khi đem mả thái hậu, vua và hoàng tử về nước thì hoàng phi
Nguyễn Thị Kim, trước đi theo vua không kịp, ẩn núp ở đất Kinh
Bắc, nay lên đến ải quan đón rước, về Thăng Long, nhịn ăn mà tự tử.
Ngày 21 - 11 âl, rước mả "cô" quân, thái hậu, hoàng phi và
hoàng tử về táng (í làng Hàm Trạch thuộc Thanh Hoa.
Quang Trung đã phá tan quân xâm lăng mượn tiếng phù Lê,
trong nước vẫn còn một sô" cựư thần mưu sự phục Lê. Lê Duy Chí,
em ruột Chiêu Thông, đưỢc thố tù giúp đỡ, chiếm cứ châu Bảo Lạc
(Cao Bằng) đánh phá vùng Cao Bằng, Tuyên Quang, năm 1789,
đắp đồn luỹ, tích trữ lương thực, khéo lẩn lút nơi rừng núi khi
nhiều lần quân đội tiến đánh. Năm 1790. Duy Chí liên kết với các
lãnh chúa Vạn Tượng, Trấn Ninh, Quy Hợp mưu đánh úp Nghệ
An. Năm 1791, đô"c trấn Nghệ An Trần Quang Diệu tiến đánh vào
vùng Trân Ninh, tiến sâu vào đất Vạn Tượng. Đạo khác kéo lên
tiêu diệt căn cứ Bảo L<ạc. Lê Duy Chí bị bắt sông với một sô thô tù.
Các toán phục Lê khác: Lê Ban ở Nghệ An, Trần Quang
Châu, Dương Đình Tuấn ở Hải Dương, Bắc Giang, anh em Phạm
Đình Đạt ở Lạng Giang cũng đều lần lượt bị trấn áp.
ĐỨC ĐỘ VUA QUANG TRUNG - Quang Trung là vua anh dũng,
lấy vũ lược dựng nghiệp, có biệt tài dụng binh, kén chọn võ tướng
giỏi, lại có độ lượng, rất am hiểu việc trị nước, trọng dụng những
người hiền tài văn học. Khi ra bắc, nhiều sĩ phu Ngô Thì Nhậm,
Phan Huy ích, Vũ Huy Tấn, Nguyễn Thế Lịch. Trẩn Bá Lãm,
Nguyễn Bá Lân... được trọng dụng. Thái độ cầu hiền của Quang
Trung rõ rệt nhất trong việc mòi Nguyễn Thiếp ra giúp việc.
Nguyễn Thiếp, danh sĩ đất Nghệ An, từng đậu giải nguyên, làm
huấn đạo rồi tri huyện dưới thời Lê, Trịnh. Bất mãn, từ quan về
ẩn trên núi Bùi Phong, huyện La Sơn, Hà dTnh, chuyên việc dạy
học, nổi tiếng học vấn uyên bác, người ta gọi là La Sơn phu tử.
Quang Trung biết tiếng, nhiều lần sai người mang thư và lễ vật
đến mòi ra giúp việc nước. Lời trong thư vòi, rất nhũn nhặn, tha
thiết. Ông không nhận lễ, từ chô"i không ra. Đến khi đăng cực, lại
mấy lần ân cần mòi nữa. cảm lòng thành thực của nhà vua, ông
có đến bái yết, khuyên vua nên lấy nhân nghĩa trị dân trị nước.
Quang Trung tôn kính ông như bậc thầy và việc chính trị thường
theo ý ông đã trình bày. Năm 1791, ông nhận chức viện trưởng

408