Page 369 - Việt Sử Kỷ Yếu

Khi nói đên đạo Gia Tô***, người nước ta xưa thường tưởng
tượng đến đạo Catôlích.
VIỆC CÁC GIÁO Sĩ ĐẠO GIA TÔ SANG N ư ớc TA - Từ khi có người
Au Chân sang buôn bán bên nước ta, thì có luôn những giáo sĩ
đạo Gia Tô sang truyền giảng đạo. Trong các người này, có một
sô* thực tâm đi truyền đạo, chịu đựng khố sở, khó nhọc, nguy
hiểm nữa, chỉ mong dìu dắt lũ con chiên lạc đàn vê với chúa.
Nhưng cũng có những kẻ chang biết đích thân là giáo sĩ hay
thương lái, mượn tiếng truyền đạo, tìm mua rẻ hàng hoá, tích
luỹ, đến khi có thương thuyền người Àu đến thì đem bán đắt, thu
lợi nhuận nhiều. Tệ hơn nữa. có giáo sĩ đã bán linh hồn cho quỷ,
phục vụ thương lái, tư bản thực dân, làm gián điệp, chuyên dò
xét tình hình binh bị, kinh tế, văn hoá, chính trị, xã hội nước ta,
mơ đường cho lũ thực dân quân phiệt tính cuộc xâm lăng.
Alexandre de Rhodes mà nhiều người lầm là đã tạo nên chữ quốíc
ngữ mẫu tự La tinh, từng đi khắp Đàng Trong và Đàng Ngoài, đã
viết thư gửi lên chính quyền nước Pháp nên sớm đánh chiếm lấy
đất nước ta làm thuộc địa rất có nhiều lợi. Do việc này, tôn giáo
Gia Tô bị mang tiếng xấu là đã làm đội quân tiền phong của lũ
thực dân cướp nước.
Trong công việc truyền giáo, cần phải dùng tiếng nói bản xứ.
Người nước ta dùng chữ Nôm để ghi âm. Thứ chữ này bất tiện,
nhất là phải thông chữ Hán mới đọc viết đưỢc chữ Nôm. Gác giáo
sĩ người Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Y, Pháp đã dùng mẳu tự La
tinh ghép vần để ghi tiếng nói của ta, dựng nên chữ quô*c ngữ mẫu
tự La tinh, rất tiện lợi. Đây là một công trình rát hay, dáng được
tôn trọng. Các giấy tờ, sách vở viết bằng thứ chữ này, có tập sách
kinh của Alexandre de Rhodes là cũ hơn hết còn thấv được, nên
nhiều người lầm là Rhodes đã đặt nên thứ chữ này.
Các giáo sĩ truyền đạo có đưa sang ta giông cây khoai lang và
lúa ngô (bắp) có gốc gác châu Mỹ, cả giông cây manioc (sắn Đồng

Người nước ta thường gọi tôn giáo này Icỉ dạo Thiên Chúa do chi thờ có Tliiên Chúa, chứ
không thừ các vị thần thánh linh tinh khác. Gọi thế e không dược dúní>. vì nhióLi tôn giáo
khác cũng thờ chúa Trời; léhovah dạo Do Thái, Allah dạo llổi, l^hạn riiiẽn dạo An Độ,
Ngọc hoàng đạo Lão, Yang cùa người Mọi cũng déu là Trời. Gia rỏ là tiêng Hán - Việt
người nước ta dọc chữ Hán viết tên Giáo Chú. Có người còn gọi lỏn giáo này ITi Cơ Đốc, do
chữ Chrisl (cứu thế) nhưng tiêng Gia Tô giáo dược thông dụng hơn. Cùng là Gia Tô Cơ Đốc
giáo (Christanisme) người Catỏlích (phái Calholicisme) gọi phái dạo mình là Cóng giáo (tòn
giáo cúa mọi người) gọi dạo Tin Lành là đạo Cãi Lại (l^rotcstantismc), dầy vé chủ quan, chí
coi mình là thật, là đúng. Người khác tôn giáo không ưng dùng những liống ây.

369