Page 365 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 365
đánh thuế nặng nề; Tàu đến bến phải nộp thuê bến, hàng hoá bán
ra phải chịu thuế bán, hàng mua vào đem đi cũng phái chịu thuế
mua. Để thu được nhiều chiến lợi hơn, các nước tư bản vôn được
vũ trang mạnh mẽ, đánh chiếm các nước yếu kém, lập làm thuộc
địa, vừa được mua rẻ bán đắt, vừa được khai thác tài nguyên. Thế
là chê độ thuộc địa phát sinh. Năm 1563, người Bồ Đào Nha chiếm
đất Ao Môn (Ma Cao) lập thành căn cứ thương mãi lớn ỏ Trung
Quốc. Năm 1568, người Tây Ban Nha lấy đất nước Phi Luật Tân
làm thuộc địa. Năm 1596, người Hà Lan đất Chà Và (Nam Dương)
làm thuộc địa. v ề sau, người Pháp, ngưòi Anh, người Bồ Đào Nha
đến đất Ân Độ.
NHỮNG NGƯỜI ÂU CHÂU SANG NƯỚC TA - Những người Âu
châu đầu tiên sang buôn bán ở nước ta có người Bồ Đào Nha, Hà
Lan, Anh và Pháp.
NGƯỜI Bồ ĐÀO NHA - Sau khi lập căn cứ Ma Cao. người Bồ
Đào Nha bắt đầu đặt quan hệ buôn bán với Đàng Trong. Họ không
đặt thương điếm, chỉ hàng năm, đến tháng chạp và tháng giêng,
dong thuyên đến Hội An (Quảng Nam) mua bán. Bán cho ta các
loại hàng: Chì, diêm sinh, cánh kiến, đồ sành, hỢp kim kẽm đồng,
cả chè của Trung Quôc và mua của ta tơ lụa, đường, hồ tiêu, kỳ
nam, trầm hương. Nàm 1614, Jean de la Croix giúp chúa Sãi mở
xương đúc tàu và đúc súng ở đất Thuận Hoá, nơi dây ngày nay còn
gọi là phường Đúc. Có những giáo sĩ kiêm thương lái hav thương
lái giả dạng giáo sĩ, vừa truyền đạo, vừa di khắp mọi nơi tìm mua
rẻ các thứ hàng như tơ, lụa, đường, tích cóp lại, chừ có thương
thuyên đến thì giao hàng, nhận tiền.
Người Bồ Đào Nha cũng cho thương thuyền cập bến Đàng
Ngoài, đưỢc vua Lê Thần Tông và chúa Trịnh Tráng tiếp đãi tôt,
cho buôn bán ở Phô" Hiến. Nhưng nơi đây, người Hà Lan có ưu thế
hơn. Từ đó thỉnh thoảng qua lại cả trong ngoài.
Sang thê kỷ XVIH, do sự cạnh tranh của các nước khác,
người Bồ Đào Nha rút lui.
NGƯỜI HÀ LAN - Năm 1602, Công ty Đông Ân Hà Lan thành
lập. Người Hà Lan sớm giao dịch với chúa Nguyễn ơ Đàng Trong.
Nơi đây người Bồ Đào Nha đến trước, nắm được ưu thê hơn.
Năm 1637, tàu Hà Lan Grôm đến Đàng Ngoài. Thuyền
trưởng Hac Xinh dâng chúa Trịnh Tráng: khắu đại bác và nhiều
đạn dược, làm lễ buôn bán. Chúa nhận Hac Xinh làm con nuôi và
cho phép người Hà Lan lập thương điếm ở Phô Hiên, được tự do
365
