Page 368 - Việt Sử Kỷ Yếu

sự ĐI TRUYỂN BÁ ĐẠO GIA TÔ - Toả thánh Rô Ma (La Mã) nhận
thấy các thưdng thuyền đi được đến các xứ xa xăm (i phương Đông,
muôn lợi dụng đê truyền há rộng rãi tôn giáo Gia Tô, cử các giáo sĩ
đi theo thương nhân mà truyền đạo. Thương nhân lại lợi dụng các
giáo sĩ đi sâu vào các nước tìm hiếu, dò xét tình hình kinh tế,
chính trị, văn hoá, xã hội, đê thuận tiện cho việc kinh doanh. Các
giáo sĩ cũng nhờ thương nhân cung cấp tiền bạc, dồ dùng và
phương tiện vận chuyến đê đi đến xứ người mua chuộc dân chúng
bán địa. Hai tập đoàn nương tựa vào nhau, lợi dụng nhau, cùng
làm việc, kẻ kiếm lời, người truyền đạo.
ĐẠO GIA TÔ - Thời đại cổ xua, người Âu châu không có
chung một tôn giáo nào, thường thờ cúng các lực lượng hoạt
động của tạo hoá mà tưởng tượng ra các vị thần, lập dền miếu
thờ cúng. Dân Hy Lạp và La Mã thờ các thần dupiter. Apollon
và các thần khác, dân Do Thái (Juifs) ỏ' đất Tiểu A, nay là xứ
Palestine, chỉ thờ một vỊ déhovah ở thành dérusalem. Họ tin
rằng déhovah (chúa Trời) sinh ra trời đất, vạn vạt và loài
người, nên chỉ thờ có một vị ấy thôi.
Cách đây khoảng 2.000 nám, thòi đê quốc- La Mã, ông désus
(Gia Tô) nhân đạo Do Thái, lập ra tôn giáo mới, dạy người ta lấy
sự yêu mến và tôn kính Thiên Chúa làm gốc, lấy lòng từ hi. nhân
thứ, với mọi người như anh em làm cốt. Sau môn đồ Pièrre sang
Lập giáo đường ơ kinh thành La Mã, Paul đi truyền đạo khắp
nước. Lúc đầu các vua La Mã nghiêm cấm, giết hại giáo sĩ và
người theo đạo mới. Nhưng dù nguy nan. các môn đồ vẫn kiên trì
đi truyền đạo khắp bôn phương. Sang đầu thê kỷ IV, tôn giáo này
thịnh hành, chang bao lâu toàn thế Au cháu đều theo.
Có thuyết ông Jésus có cha là doseph, mẹ là Marie. còn có cả
anh em nữa, nguyên là một người thợ hồ. vì chông đôi chính quyền
đô hộ La Mã và muôn cải Ccách tôn giáo Do Thái nên bị bắt giết.
Theo các người có đạo thì ông là ngôi Chúa Trời thứ hai (Thiên
chúa có ba ngôi; Chúa Cha, chúa Con và chúa Thánh Thần) giáng
sinh cứu vớt loài người. Điều này tín đồ Do Thái không tin.
Đạo Gia Tô ngày nay có ba phái chính. Một là phái Catôlích
(catholique) thống thuộc Toà thánh La Mã. tự xiíng là Công giáo,
đông đúc và có nhiều thê lực hơn cá. Phái thứ hai do Luther và
Calvin thế kỷ thứ XVI cải cách, ngiíời Catôlích gọi là đạo Cãi Lại
(Protestantisme), ta quen gọi là Đạo Tin Lành. Phái thứ ba thịnh
hành ở nước Nga, xưng là đạo Chính Thông (Orthođoxe).
368