Page 328 - Việt Sử Kỷ Yếu

Nàm 1569, ông ra chầu vua ở An Tràng. Qua năm 1570, Trịnh
Kiểm gọi Nguyễn Bá Quýnh tổng binh Quáng Nam về trấn thủ đất
Nghệ An và cho ông kiêm luôn chức trấn thủ cả hai xứ Thuận,
Quảng. Lệ mỗi năm phải nộp thuế 400 cân bạc, 500 tấm lụa.
Năm 1571, quân Mạc Kính Điển vào cướp, chiếm khu từ sông
Cả trở vào nam. Xứ Thuận, Quảng giao động. Nguyễn Hoàng sẵn
có danh vọng và uy tín, lại nhiều mưu lược quyền biến, không chế
trong hạt, quân luật rất nghiêm, bắt giết bộ tướng định hàng giặc.
Quân Mạc không thế phạm tới hai xứ này.
Năm 1572, tướng Mạc Quận công Lập Đạo xuất thuỷ quân
nhiều chiến thuyền do đường biển tiến đánh vào Thuận Quảng.
Thô dân nhiều người ra hàng. Nguyễn Hoàng sai Ngô thị, người
con gái đẹp, giả làm cách đưa vàng bạc sang nói với Lập Đạo xin
cầu hoà. Lập đạo không phòng giữ gì, hị quân Nguyễn đánh lén,
bắt được, giết đi. Quân Mạc bị đánh tan.
Năm 1593, Trịnh Tùng đã lấy được Đông Kinh, bắt được Mạc
Mậu Hợp nhưng đảng Mạc còn nhiều, phải đánh dẹp nhiều nơi.
Nguyễn Hoàng đem quân lính súng ôAg ra giúp, lập được nhiều
công to. ơ lại 8 năm. Trịnh Tùng vẫn ghen ghét, không muốn cho
ông trở về Thuận Hoá. Năm 1600, nhân có bọn Phan Ngạn khởi
binh ở cửa Đại An (Nam Định), ông đem bản bộ tướng sĩ, nói là đi
đánh giặc, rồi theo đường biển vào Thuận Hoá. Vào đó rồi, sỢ
Trịnh Tùng nghi ngờ, đem con gái là Ngọc Tú gả cho Trịnh Tráng
là con Trịnh Tùng, ông ở giữ đất Thuận Hoá, cho người con thứ
sáu vào đất Quảng Nam, dựng kho tàng tích trữ lương thực.
Nước nhà vừa thông nhất chưa bao lâu, từ đó lại phân liệt
nam bắc, bề ngoài hoà hiếu, nhưng hề trong vẫn lo việc phòng bị
chống cự với nhau.

HỌ NGUYỄN xung chúa MIỂN nam
Nguyễn Hoàng có ý muôn độc lập, chông lại họ Trịnh. Năm
1613, dận lại Phúc Nguyên: “Đất Thuận Quảng này bên bắc có núi
Hoành Sơn, sông Linh Giang, bên nam có núi Hải Vân và núi Bi
Sơn, thật là nơi Tròi để cho người anh hùng dụng võ. Vậv ta phải
thương yêu nhân dân, luyện tập quân sĩ, để gây dựng cơ nghiệp về
muôn đời”.
Thuỵ quận công Nguyễn Phúc Nguyên, tục hiệu chúa Sãi, kế
nghiệp Nguyễn Hoàng, ngay từ năm 1614, cải tổ chính quyền, bổ
dụng quan lại, xây dựng thành một nhà nước, tuy vẫn còn để một sô"
328