Page 324 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 324
quyền rồi nắm luôn cả chính quyền, cai trị thiên hạ. Các vua Lê
sau, không có công đức gì, được lập chỉ vì là dòng dõi nhà vua
chính thông. Lê Anh Tông lại chỉ là một địa chủ, con cháu người
anh Thái Tổ mà được lập. Không có công lao, tài đức, cũng
không nắm giữ quân đội, có được lực lượng gì mà được giữ địa vị
cao quý, kể cũng là tốt đẹp. Ngôi vua phải nương nhờ vào chúa
có thực lực, giữ binh quyền, mới vững chãi. Nhà chúa phải
mượn tiếng phò vua mới có chính nghĩa, dễ ăn nói với quôh dân
và với triều đình Trung Quốc. Hai hên dựa vào nhau đê tồn tại
lâu dài. Chỉ vì người làm vua, có địa vị suông, lại cũng muôn có
thực quyền nên mới có những chuyện không hay. Kê ra thì các
chúa, đôl với nhà vua, cũng quá tệ, thường chỉ dựng những
người quá trẻ để tiện sai khiến, ưng thì để, không ưng thì phế
truất, nói là vua tự thoái vị. Trịnh Tùng trước sau giết hai vua
(!). Chỉ có Lê Thần Tông và Lê Hiến Tông an phận, thuận theo
nhà chúa, mới được lâu dài. Các vua Lê khác không mấy ai thọ,
ở ngôi được lâu hết.
Trịnh Tùng nắm giữ mọi quyền hành, càng ngày càng kiêu
hãnh. Kính Tông thấy khó chịu. Năm 1619, nhân người con thứ
của Tùng là Xuân muôn tranh quyền với anh là Tráng, Kính Tông
mưu trừ Tùng đi. Việc không thành, Tùng bức vua thắt cổ chết.
Kính Tông ở ngôi 20 năm, hưởng linh 32 tuổi.
Năm 1620, Trịnh Tùng lập con Kính Tông là Lê Duy Kĩ lên
làm vua. Ây là vua Lê Thần Tông, bấy giờ 13 tuổi. Thẩn Tông ở
ngôi được 23 năm, đến năm 1642, Trịnh Tráng thấy ông này đã
nhiều tuổi, e khó khiến, chẳng sao cả bảo ông thoái vị, nhường
ngôi cho con, lên làm thái thượng hoàng. Không như các thái
thượng hoàng nhà Trần, ông này không có quyền hành gì hết.
Thái tử Lê Duy Hữu, 14 tuổi được dựng lên làm vua. Ay là
vua Lê Chân Tông, Chân Tông ở ngôi 6 nám, mất năm 1649,
hưởng linh 20 tuổi, không có con.
Trịnh Tráng lại rước thái thượng hoàng Thần Tông về làm
vua. Lần thứ hai này, ngài ở ngôi được 13 năm, khuât năm 1662,
thọ 56 tuổi.
Con thứ hai Thần Tông là Lê Duy Vũ, 10 tuổi, được lập. Ay là
vua Lê Huyền Tông. Huyền Tông cũng không thọ, mất năm 1671,
ở ngôi 9 năm, hưởng linh 18 tuổi.
Nôl ngôi Huyền Tông là Lê Duy Hội, con thứ ba Thần Tông.
Ay là vua Lê Gia Tông, ông này khi mới 2 tuồi thì Thần Tông
324
