Page 323 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 323
Trịnh Kiểm, người kế nghiệp Nguyễn Kim, lập Lê Duy
Huyên, con Trang Tông. Ây là vua Lê Trung Tông. Trung Tông ở
ngôi 8 năm, khuất năm 1556, hưởng linh 28 tuổi.
Trung Tông không có con. Các con cháu trực hệ Lê Thái Tổ
không còn ai. Trịnh Kiểm lập Lê Duy Bang, cháu huyền tôn ngưòi
anh Thái Tổ làm vua. Ây là vua Lê Anh Tông. Anh Tông thấy
Trịnh Tùng, con Trịnh Kiểm, thắng đưỢc quân Mạc nhiều trận,
chuyên quyền hông hách, muôn trừ bỏ đi, bị Trịnh Tùng hại, năm
1573. Anh Tông ở ngôi 17 năm, hưởng linh 42 tuổi.
Trịnh Tùng lập người con thứ năm Anh Tông là Lê Duy Đàm
làm vua. Ây là vua Lê Thê Tông.
Năm 1592, Trịnh Tùng diệt được Mạc Mậu Hợp, Mạc Kính
Chỉ, khôi phục miền bắc, rước Thế Tông ra Đông Kinh mở triều
nghi, thăng thưởng các tướng sĩ.
Nhà Mạc mất ngôi, người họ Mạc sang kêu với vua Minh
rằng họ Trịnh nổi lên tranh ngôi, chứ không phải con cháu nhà
Lê. Vua Minh sai quan đến Nam Quan xét hỏi. Năm 1596, sứ
thần ta Đỗ ưông, Phùng Khắc Khoan cùng với hoàng thân Lê
Cánh, Lê Lựu đem theo 10 kỳ mục, 100 cân vàng, 1.000 cân bạc,
ấn An Nam đô thôKg sứ của nhà Mạc và ấn An Nam quốc vương
của nhà Lê trước đem trình. Quan nhà Minh đòi nhà vua phải
đích thân sang hội. Thế Tông đến thì quan nhà Minh lại đòi người
vàng như cũ, rồi không chịu đến hội. Năm sau, sứ Minh lại sang
mời Thế Tông lên hội ở Nam Quan. Hoàng Đình Ái hộ tông vua đi
phó hội. Năm sau nữa, Phùng Khắc Khoan và Nguyễn Nhân
Thiệm đem đồ lễ sang Yên Kinh dâng vua Minh, xin phong. Vua
Minh Thần Tông (Vạn Lịch) chỉ phong Thê Tông làm An Nam đô
thống sứ. Phùng Khắc Khoan tâu Đô thông sứ là chức cũ nhà Mạc.
Nay vua nước Nam là dòng dõi nhà Lê chức ấy không xứng. Vua
Minh nói lúc đầu tạm phong vậy, vê sau sẽ phong vương. Từ đó,
nhà Minh với nhà Lê lại thông sứ như cũ. (Sau nhà Minh suy, Quế
vương năm 1647, xưng đế ở Quảng Tây, muôn nhờ bên ta cứu
viện, mới phong vua Lê Chân Tông làm An Nam quốc vương).
Năm 1599, Thế Tông khuất, làm vua 27 năm, hưởng linh 33
tuổi. Trịnh Tùng hội triều thần tôn hoàng tử Duy Tân lên làm
vua. Ây là vua Lê Kính Tông. Kính Tông bấy giờ còn là trẻ con,
mới 13 tuổi. Trịnh Tùng đặt lên để dễ hề sai khiến.
Công nghiệp diệt trừ họ Mạc thoán vị, sau Nguyễn Kim là
cha con Trịnh Kiểm, Trịnh Tùng. Có công lớn, họ Trịnh nắm binh
323
