Page 281 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 281
Trong mấy năm thái hậu cầm quyền, có mấy việc quan
trọng như đặt ra 14 điều hộ luật về tư điền, đổi cách thi lấy
người làm lại, bỏ thi ám tả và thi kinh nghĩa, chỉ thi viết và thi
tính; đào sông Bình Lỗ ở châu Thái Nguyên để tiện việc vận
tải. (VSTGCM chép sông này chảy từ Thái Nguyên về Phù Lỗ,
có lẽ là sông Cà Lồ).
Người Chăm thường hay sang cướp phá Hoá Châu. Quan
quân đánh bại, nhưng vẫn khống chừa. Năm 1446, triều đình
sai Lê Khả, Lê Thu đem quân sang đánh nước Champa, lâ"y
được thành Chà Bàn, .bắt được vua Chăm là Bí Cát và cả phi
tần đem về Đông Kinh, lập người cháu Bồ Đê là Mã Kha Quv
Lai lên làm vua.
Năm 1448, có xứ Bồn Man xin nội thuộc, đặt làm châu Quy
Hợp. Đất này đông nam giáp Nghệ An, Quảng Bình, tây bắc giáp
Hung Hoá, Thanh Hoa.
Thái hậu hay nghe lời gièm pha, giết hại cựu thần Lê Khả,
Lê Khắc Phục, khiến nhiều người không phục.
Năm 1453, Nhân Tông bắt đầu thân chính, truy tặng các
công thần và lấy ruộng công cấp cho con cháu Lê Sát, Lê Ngân, Lê
Khắc Phục.
Dưới triều vua Lê Nhân Tông có việc Phan Phu Tiên viết
bộ quôc sử chép từ Trần Thái Tông đến thòi thuộc Minh, cả
thảy 10 quyển.
Trước các vương hầu và quan văn võ theo phẩm hàm
được ăn lộc lấy thuế 50 hay 100 hộ. Nhân Tông cho thêm tiền
tuế bổng.
Lê Nhân Tông có thế nên được vua hiền nhưng chang may có
người anh là Lạng Sơn vương Nghi Dân, trước được lập làm thái
tử, sau vì người mẹ đẻ phạm tội nên phải bỏ. Năm 1459, Nghi Dân
đồng mưu với bọn Lê Đức Ninh, Phạm Đồn, Phan Ban và Trần
Lăng, nửa đêm trèo tường vào giết Nhân Tông và bà thái hậu, tự
xUng làm vua, sai sứ sang Minh cầu phong.
Lê Nhân Tông làm vua 17 năm, hưởng linh 19 tuổi.
Nghi Dân cướp ngôi, làm vua được 8 tháng, vì hay nghe lời
dua nịnh, chém giết cựu thần nên lòng người không ai phục.
Tháng 6 âl năm 1460, Cíác đại thần Nguyễn Trắc (Xí), Đinh Liệt
mưu chém Phạm Đồn, Phan Ban ở giữa nghị trường, rồi đóng cửa
thành bắt Nghi Dân giết đi, rước con thứ tư Thái Tông là Bình
Nguyên vương Tư Thành lên làm vua.
281
