Page 279 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 279
sóm đã xin về nghỉ. Trở về vưòn cũ xã Sđn Đông, huyện Lập Thạch,
Vinh Yên, lại xây phủ đệ lốn, đóng thuyền to, bị cáo lộng hành, vua
sai lực sĩ đến bắt. Ra đến sông, ông tự trẫm mình mà chết. Bấy giò là
năm 1429, chưa đầy một năm sau khi Thái Tổ lên ngôi.
Sang năm 1431 đến lượt thái uý Phạm Văn xảo bị giết, khép
vào tội tư thông vói Đèo Cát Hãn, tù trưởng Gia Hưng. Phạm Văn
Xảo cũng có nhiều chiến công gần như Nguyên Hãn.
Lần lượt đến Trần Nguyên Bồi, Phan Liêu... cũng chịu cùng
sô phận.
Nguyễn Trãi, Lê Sát, Trịnh Khả... qua các triều vua Lê sau
cũng bị hại.
Nguyễn Trắc (Xí) trước đã có nhiều công bình Minh, sau lại
có công trừ Nghi Dân đưa Thành Tông lên ngôi, trước sau không
bị giết hại nhưng 5 con trai đều bị chết một cách bí mật, có sách
chép là tự nhiên chết (?) do mả tổ đứt long mạch.
Nghĩ mà buồn thay cho mấy công thần đời xưa, chỉ lầm về hai chữ
công danh, đem tấm lòng son sắt phù tá quân vương trong lúc nguy nan,
mong đưỢc chút hiển vinh, thoả chí trượng phu, nào ngò: chim bay đã
hết, cung tôt cất đi; thỏ nhanh chết rồi, chó săn phải mổ. Đến khi công
việc xong rồi thì không những thân mình không được trọn vẹn, mà cả họ
hàng cũng bị vạ lây (lòi Trần Trọng Kim trong VNSL).
LUẬN VỀ VUA LÊ THÁI Tổ - Lê Thái Tổ khuất ngày 22 tháng 8
nhuận âl năm 1433, cầm quân chống quan quân nhà Minh 10
năm, làm vua 6 năm, hưởng linh 49 tuổi.
Lê Thái Tổ trước là tướng anh tài, kiên nhẫn, từng khôi phục
non sông, xây dựng nền thái bình đất nước, sau làm vua mở mang
việc học hành, định luật lệnh, quân kỷ, thi hành chính sự rộng lớn
và chu đáo, đặc biệt đặt phép quân điền rất đáng khen. Nhưng xử
tệ với công thần quá đáng. Tự Đức phê bình là đa nghi và đa sát.
LÊ THÁI TÔNG 1434 - 1442
huý NGUYÊN LONG (1424 - 1442)
Niên hiệu: Thiệu Bình 1434 - 1439,
Đại Bảo 1440 - 1442
Ngày 24 - 8 nhuận âl năm 1433, thái tử Nguyên Long, con
thứ hai Thái Tổ, lên nốì ngôi, tục hiệu vua Lê Thái Tông. Bấy giò
mới 11 tuổi. Đại tư đồ Lê Sát nhiếp chính, quyết định mọi việc.
279
