Page 283 - Việt Sử Kỷ Yếu

Đặt quan hà đê và quan khuyên nông coi việc cày cấy trong
nước. Đặt quan hộ bộ và quan thừa chính ở các xứ phải tâu về
những đất bỏ hoang để phủ huyện đốc dân phu khai khẩn làm
ruộng. Lập ra 42 sở đồn điền, đặt quan trông nom việc khai khẩn,
khiến cho dân khỏi phải đói khổ.
VIỆC TẾ SINH - Thánh Tông lại lo đến các chứng bệnh làm hại
dân, lập nhà tê sinh nuôi những người đau yếu và khi nào ở đấy có
dịch tễ thì sai quan đem thuổc đi chữa bệnh.
VIỆC SỬA SANG PHONG TỤC - Thánh Tông cấm làm chùa mổi
đê tiền của và công phu vào việc thực tê có ích. Cấm nhà có tang lễ
bày cuộc hát xưống vui chơi. Việc hôn thì khi đã nhận lễ hỏi rồi,
phải sốm chọn ngày cho rước dâu. Lệ cứ cưới rồi, ngày hôm sau đi
chào cha mẹ, ba ngày đi lễ từ đường.
Lại đặt ra 24 điều răn, sức cho dân xã thường thường giảng
đọc đê giữ lấy thói tôt. Cha mẹ dạy con phép tắc, nghề nghiệp,
không được rượu chè, cờ bạc, hát xưóng. Gia trưởng phải giữ lễ
phép để cho cả nhà bắt chước. Vợ chồng cần kiệm làm ăn, không
được dẫy vỢ trừ khi phạm tội thất xuất. Tử đệ nên yêu mến anh
em, hoà thuận với hương đảng. Hoạn nạn giúp đỡ lẫn nhau trong
hương đảng, tông tộc. Đàn bà phải theo chồng, không được cậy của
khinh nhà chồng, có lỗi bị bề trên trừng phạt phải đổi lỗi, không
được trôn đi; goá chồng không được chiếm đoạt gia tài làm của
riêng mình; không được tà dâm. Sĩ phu nên giữ phép, quý phẩm
hạnh, không được xu nịnh kẻ quyền quý cậy thê làm càn. Điển lại
làm điên đảo án từ phải trừng trị nặng. Quan dân đều phải hiếu
đễ, chăm chỉ làm ruộng, giúp đỡ lẫn nhau. Kẻ làm nghề buôn bán
phải tuỳ thời giá, không được thay đổi thưng đấu, tụ tập đồ đảng
đi trộm cướp phải trị tội nặng. Việc hôn giá phải giữ lễ phép. Dân
gian mở trường du hí hay cúng tế, trai, gái đến xem không được
lẫn lộn. Phụ nữ đi xa trọ tại hàng quán thì chủ nhà hàng phải
phòng giữ; nếu để bị hiếp ô nhục thì người phạm tội cùng chủ nhà
đều phải trị cả. Trai gái không được tắm cùng bến. Các xã thôn
phải chọn người già cả đạo đức là trưởng, ngày thong thả ra đình
luyện giảng lời dụ, bắt chước điều thiện, thành ra mỹ tục. Trong
hạt có cường hào xâm chiếm ruộng đất, ức hiếp kẻ hèn yếu thì xã
thôn phải cáo giác đê quan xử trí. Vương công đại thần dong túng
người nhà ức hiếp dân gian, mua rẻ đồ vật, dân được đầu cáo để
trừng trị. Các quan phủ huyện biết khuyên bảo dân lễ nghĩa kiêm
nhượng, được xếp vào hạng tốt; nếu không thì không xứng chức. Các
283