Page 280 - Việt Sử Kỷ Yếu

Lê Sát có công to trong công cuộc bình Minh, ít học, làm phụ
chính, thường hay cậy quyền trái phép, làm nhiều điều kiêu hãnh,
triều thần ai không phục tòng thì tìm cách làm hại.
Thái Tông còn trẻ tuổi, vốh thông minh, ít lâu sau, ra thân chính
lấy, giết Lê Sát, thu lấy quyền, nhưng vì ít tuổi, không có hiền thần
phụ tá nên say đắm tửu sắc, làm lắm điều không được chính đính.
Phải mấy năm đại hạn, nước lụt và hoàng trùng làm hại mùa màng,
dân đói khổ. Miền thượng du có đôi ba đám giặc thổ tù nổi lên làm loạn.
Có lần Thái Tông đi đánh, có lần sai quan đi tiễu trừ, cũng dẹp được yên.
Việc ngoại giao với lân bang thì các nước Xiêm La, Ai Lao và
Champa đều có sứ thần đi lại và thường có tiến cốhg.
Việc thi cử được chỉnh đốn, 5 năm một lần thi hương. Phép thi
thì kỳ nhất làm bài kinh nghĩa, bôn bài tứ thư nghĩa; kỳ hai, làm
chiếu, chế, biểu; kỳ ba, thơ phú; kỳ bốn: văn sách, bài làm phải 1.000
chữ trở lên. Năm 1442, mở khoa thi tiến sĩ. Người thi đỗ được khắc
tên vào bia đá ở Văn Miếu để phấn chấn lòng người văn học. Các tiến
sĩ được khắc tên vào bia ở Ván Miếu bắt đầu từ đấy.
Cách thức tiêu dụng tiền và vải lụa định 60 đồng một tiền, 10
tiền một quan, lụa cứ dài 30 thưóc, rộng 1 thước 5 tấc trở lên là một
tấm; các thứ vải dài 22, 24 thước là một tấm; giấy 100 tò một tập.
Tháng 7 âl năm 1442, Thái Tông đi duyệt binh ở huyện Chí
Linh, vào thăm nhà Nguyễn Trãi khi ấy về trí sĩ ở trại Côn Sơn, thấy
người nàng hầu ông là Nguyễn Thị Lộ có nhan sắc, bắt đi theo hầu. Đi
đến huyện Gia Định, nay là huyện Gia Bình, Bắc Ninh thì vua mất ở
vườn Lệ Chi (vườn vải). Triều đình đổ tội cho Thị Lộ giết vua do
Nguyễn Trãi xui, bắt tội Nguyễn Trãi tru di tam tộc.
Lê Thái Tông hoang dâm, không đứng đắn, chết vì chứng
thượng mã phong. Triều đình che cái xấu của nhà vua, làm tội oan
họ hàng Nguyễn Trãi, bày đặt ra truyện rắn báo oán (sang triều
Lê Thánh Tông, Nguyễn Trãi mới được phục hồi danh dự).
Lê Thái Tông làm vua 9 nám, hưởng linh 20 tuổi.

LÊ NHÂN TÔNG 1443 - 1459
huý BANG Cơ (1441 - 1459)

Niên hiệu-. Đại Hoà 1443 - 1453,
DỈên Ninh 1454 - 1459

Lê Thái Tông mất, đại thần Lê Khả, Nguyễn Trắc (Xí) lấp
thái tử Bang Cơ mới 2 tuổi lên nối ngôi, tục hiệu vua Lê Nhân
Tông. Hoàng thái hậu ra thính chính.
280