Page 201 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 201
lập Nhật Lễ, nói: Nguyên Dục là con trưởng, không được làm vua
và lại mất sớm. Nay phải lập Nhật Lễ, con Nguyên Dục, thuộc
dòng dích.
Nhật Lễ lên ngôi, phong Cung Tĩnh vương Nguyên Trác làm
thuợng tưống quân thái tể, Cung Định vương Phủ, thái sư tả
tướng quân, Cung Tuyên vương Kính, hữu tướng quân.
Trong thòi gian Nhật Lễ làm vua, nám 1370, có việc Minh
Thái Tổ thân làm bài chúc văn, sai đạo sĩ Diêm Nguyên Phục đem
lê vật (trâu và lụa) sang tế thần núi Tản Viên và các thuỷ thần
sông Lô (có lẽ sông Hồng).
Vua Trung Quốc can chi phải lễ thần núi, thần sông bên
nước Nam? Tế lễ sao không sai văn võ quan liêu? Như thế lòng đã
không thẳng ngay rồi. Chẳng qua chỉ là sự do thám mà thôi.
Nhật Lễ làm vua rưỢu chè, chơi bời, dâm dật, quen thói hư
nhà con hát. Trăm quan ai nấy đều thất vọng. Bà thái hoàng thái
hậu Huệ (Hiến) Từ có ý hôl đã lập y. Nhật Lễ ngầm đầu độc cho
chết đi.
Nhật Lễ tính hư tật xấu, hay bày trò tạp kỹ, thân mật suồng
sã vối bọn tiểu nhân, sử chép y muốn đổi lại họ Dương, mưu trừ
những người họ Trần có danh vọng.
Tháng 9 âl 1370, Nguyên Trác và con là Nguyên Tiết, cùng
hai con Thiên Ninh công chúa, đêm đến đem người họ tôn thất vào
thành, định bắt giết Nhật Lễ. Nhật Lễ trèo tường ra ngoài. Mọi
người sục sạo không bắt được gì, ra về. Đến sáng, Nhật Lễ trở vào
cung, chia quân lùng bắt các người mưu việc này. Bọn Nguyên
Trác 18 ngưòi đều bị hại.
Ngô Sĩ Liên bàn đại ý: Nhật Lễ giết tổ mẫu, phạm tội đại
nghịch bất đạo, sao người họ Trần không họp tôn thất và trăm
quan, đường hoàng mở phiên đình nghị kể tội, truất phế, giết đi.
Có chi lại dùng chước sơ xuất vụng về để đến nỗi bị giết hại.
Cung Định vương Phủ sỢ tai vạ, lánh lên ở Đà Giang, nơi ông
trấn thủ cũ.
Cung Tuyên vương Kính, Chương Tín hầu Nguyên Đán và
Thiên Ninh công chúa Ngọc Thà (con đẻ Huệ Từ) hội họp ở Đại Lại
Giang, khởi binh trừ bỏ Nhật Lễ. Trăm qua, tôn thất chiêu tập
quân lính các lộ đón Cung Định vương về dẹp yên nội nạn. Vương
từ tạ. Mọi người cố mòi mãi mới chịu ra khỏi núi. Khi về phủ Kiến
Hưng nay là phủ Nghĩa Hưng, Nam Định xa gần kéo đến, tiếng hô
vang trời. Mọi người xin phế Nhật Lễ, mời vương lên ngôi. Ngự giá
201
