Page 199 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 199
nữa, bắt đi nhiều dân Hoá Châu đang mở hội đầu năm. Năm
1366, chúng sang cướp Lâm Bình. Phạm A Song đánh đuổi được.
Năm 1367, Dụ Tông sai Trần Thế Hưng và Đỗ Tử Bình đi
đánh Champa, bị thua, quân tan vỡ.
Bấy giờ, Dụ Tông hoang chơi, không lo gì đến việc võ bị, mà
bên Champa có Chê Bồng Nga là vua anh hùng, có ý định đánh
bại nước ta đê rửa những oán thù xưa, hết sức tập trận, luyện
binh, bắt quân lính chịu khó nhọc cho quen, dàn trận voi cho tiện
đường lui tới, thắng thì cho đi trước đê xung đột, bại thì cho voi đi
sau đê trấn giữ ngán dịch. Nhò cách xếp đặt có thứ tự, dụng binh
có kỷ luật như thê nên quân đội Champa mạnh hắn lên, sau đánh
phá Thăng Long mấy lần, khiến vua tôi nhà Trần phải kinh sỢ.
VIỆC BANG GIAO VỚI TRUNG QUỐC - Giữa thế kỷ XIV, Trung
Quốc loạn lạc. Nám 1350, có những người Nguyên chạy sang quy
phục nước ta, trong đó có người phường trò Đinh Bàng Đức. Nước
ta có trò leo dây bắt dầu từ đấy.
Năm 1355, Dụ Tông sai Lê Kính Phu sang Trung Quốc thăm
dò tin tức bôn đó.
Trần Hữu Lượng 0 Giang Châu và Chu Nguyên Chương ở Kim
Lăng, đều có sai sứ sang thông hoà. Dụ Tông lấy lễ tiếp đãi nhưng
không thuần phục ai cá. Việc triều công vua Nguyên bò luôn. Biên
giới hoang mang. Năm 1365, Dụ Tông sai Thiều Thốn lên Lạng
Giang đem quân ])hòng giữ nghiêm ngặt, dân được yên ổn.
Năm 1368, Chu Nguyên Chương thôdig nhất thiên hạ, xưng
đế, tức Minh Thái Tổ, sai Địch Thế Dân sang dụ nước ta quy phục.
Dụ Tông sai Đào Văn Đích sang công. Sau đó, năm 1369, vua
Minh sai Trương Di Hinh và Ngưu Lượng sang phong vương cho
Dụ Tông. Khi đến nơi thì Dụ Tông khuất, sứ giả vào làm thơ
viếng, rồi về nước.
Bây giờ, nưóc ta suy nhược nhưng nhà Minh mới lên, còn bận
sửa sang việc nước, chưa dòm ngó nước ta, nên chưa có những việc
quan việc quan trọng xảy ra.
LUẬN VỀ VUA TRẦN DỤ TÔNG - Dụ Tông khuất năm 1369, làm
vua 28 năm, thực sự cầm quyền 12 năm, hưởng linh 34 tuổi.
Trần Dụ Tông là vua hèn, không có tài đức công nghiệp gì,
hoang chơi, xa xỉ, lại không biết dùng người hiền tài trị nước, đã
đưa nước nhà từ thái bình thịnh trị đến suy nhược, loạn lạc,
không xứng đáng là con cháu Hưng Đạo vương (lòi sử gia Trần
Trọng Kim).
199
