Page 194 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 194
TRẦN DỤ TÔNG - Các năm Thiệu Phong 1341 — 1357- Sau khi
Hiến Tông lên ngôi rồi, bà đích mẫu Huệ Từ (có sách chép Hiến
Từ) sinh con trai, trưởng Cung Túc vương Dục, tính ngông cuồng,
không gánh vác nổi việc nước, thứ Hạo, thông minh. Hiến Tông
khuất, Minh Tông thượng hoàng lập Hạo làm vua, bấy giò mới 6
tuổi. Việc nước vẫn do thượng hoàng quyết định.
VIỆC BANG GIAO VỚI TRUNG QUỐC - Vua Nguyên, sau Thế Tổ,
không còn tham vọng mở mang đất đai nữa nên giao hảo với nước
ta, thường đôi bên có sứ giả đi về mỗi khi có vua mới lên ngôi hay
có đại lễ.
Năm 1322, có người Nguyên tranh bò cõi. Việc phân định địa
giới sau cũng được giàn xếp êm đẹp.
Năm 1345, sử chép có việc sứ Nguyên Vương Sĩ Hành sang
hỏi về cột đồng. Phạm Sư Mạnh biện bạch. (Điều này đáng ngờ,
bấy giò bên Nguyên chỗ nào cũng có loạn).
VIỆC ĐI ĐÁNH NƯỚC CHAMPA - Người Chăm thường hay sang
'cướp phá, cho nên phải dùng đến can qua. Năm 1318, Trần Quốc
Chấn và Phạm Ngũ Lão đem quân đi đánh. Hiến Túc hầu Lý Tất
Kiến bị quân Champa đánh thua, tử trận. Phạm Ngũ Lão đem
quân đánh úp tập hậu thắng lớn. Vua Chăm Chế Năng chạy sang
Qua Oa (Chà Và?). Quôc Châ"n lập tù trưởng A Nan làm Hiệu
Thánh Á vương.
Năm 1324, Minh Tông sai Huệ Túc vương Trần Đại Niên
sang đánh Champa. Đại Niên chưa phải là tướng tài và quân đội
ta cũng không dũng mãnh lắm, đánh không nổi, phải rút quân về.
Minh Tông tự trách không thân chinh, để lỡ việc.
GIẶC NGƯU HỐNG - Miền Đà Giang có tù trưởng xứ Ngưu Hống,
trước đã quy thuận triều đình, sang thê kỷ XIV lại rông rỡ cướp bóc.
Năm 1329, Minh Tông thân đi đánh, không quản ngại nơi lam
chướng. Tiền quân Phu Minh bị người trại Chiêm Chiêu đánh thua,
tướng Vũ Tử Hoành chêt trận. Phu Minh cũng chết đuối. Đại quân
không đuổi bắt được. Minh Tông đành dẫn quân về. ^
Mãi đên năm 1337, tướng Hưng Hiếu vương Trần Quốc Uý
đên Trịnh Kỳ, đánh tan được quân man, chém được tưống Xa
Phần. Giặc Ngưu HôKg từ đấy mới yên.
VIỆC ĐI ĐÁNH QUÂN AI LAO XÂM PHẠM - Trong khi Ngưu Hông
đang quấy nhiễu thì quân Ai Lao lại sang đánh, cướp phá. Minh
Tông thượng hoàng thân đi tiễu trừ. Năm 1335, sắp ra quân, hỗng
bị đau mắt, không chịu hoãn lại. Kinh lược sứ Nghệ An Đoàn Nhữ
194
