Page 198 - Việt Sử Kỷ Yếu

cùng các quan thi nhau uông rượu. Bùi Khoan giả uổng hết trăm
thăng, được thưởng tước hai tư để dự thăng trật (!). Buông tuồng
không còn thê thông gì. Có lần say rượu, ra ngoài tắm sông, suýt
bị chết đuôi.
Lại còn đào hồ. đắp núi, chỏ nước mặn vào nuôi đồi mồi, cá
sâu, ha ba, cùng các loại chim muông lạ. Còn làm thêm cung điện,
nay xây cất, mai tu tạo, không lúc nào ngơi việc, lãng phí tiền của.
Lại vớ vẩn sai tư nô cày đất trồng hành tỏi rau dưa, cùng làm
quạt, đặt giá bán cho dân (!).
Thời ấy, luôn luôn mất mùa do nước lụt, hoàng trùng, dân
đói khổ. Dụ Tông quyên nhà giàu tiền thóc phát chẩn, rồi ban
phẩm hàm cho họ, vá víu tạm thòi, không lo chống đỡ đói lâu dài,
khai sông, đắp đê, khẩn hoang.
LOẠN LẠC TRONG N ư ớ c - Vua chơi bời, xa xỉ. Triều thần
không người cương trực can ngăn. Dân phải sưu cao thuế nặng,
gặp những năm mất mùa, đói kém, giặc cướp khắp nơi nổi dậy
như ong giấy. Nhiều đám nhỏ, sớm đánh dẹp được. Mấy đám khác
hùng cứ lâu lâu tại các địa phương, vùng Thái, Lạng.
Có người tên Tề xưng là cháu ngoại Hưng Đạo vương, tụ tập
những kẻ trôn tránh trong đám gia nô các vương hầu, nối lên cướp
hóc ỏ Nam Sách và Lạng Châu.
Ngô Bệ, người Trà Hương tập họp người núi Yên Phụ. Nám
1344, bị đánh tan rã. Sau thu phục những kẻ du đãng, yết bảng
“chẩn cấp dân nghèo”. Nàm 1356. Mãi đến năm 1360 mới bị bắt,
đồ đảng 30 người phải chết chém.
VIỆC BANG GIAO VỚI CHAMPA - Năm 1341, chúa Chăm Chế A
Nam mất. Con rê là Trà Hoa Bồ Đề, từ trước gây bè đảng mua
chuộc người trong nước, lên nôl ngôi, không sang cống. Sứ thần ta
sang đòi. Bồ Đề chịu công, lễ rất đơn bạc. Con trai Chế A Nan là
Chê Mộ, năm 1352 chạy sang nước ta cầu cứu. Năm 1353, quân
đội ta đem Chế Mộ về nước. Bộ binh và thuỷ binh tải lương cách
xa nhau, đi đến Cố Luỹ (Quảng Ngãi) bị quân Champa đánh thua,
phải trở về. Chế Mộ ở bên ta, buồn rầu, rồi chết. Bồ Đề thấy quân
đội ta tầm thường, lại càng kiêu rộng, ngang nhiên vào lấn cướp
Hoá Châu. Quân đội ta đi đánh, thất bại. Sau Trương Hán Siêu
vào trấn thủ, Hoá Châu mới được yên. Nám 1361, người Chăm
vượt biển đến cướp cửa Đại Lý. Tri phủ Lâm Bình Phạm A Song
phá được. Năm sau, ta phải đắp thành Hoá Châu, đặt quân đội
giữ phòng sự hị cướp nữa. Năm 1363, người Chăm lại sang cướp
198